Safranbolu’da Bizans mimarisi yansımalarının izleri gün yüzüne çıkarılıyor. Bizans Tarihçisi Dr. Öğr. Üyesi Durmuş Gür, Kıranköy yerleşkesinde bulunan Rumların Karamanlı Türkler olduklarını söyledi.
Bunların nüfus mübadelesine kadar hayatlarını bu bölgede sürdürdüklerine değinen Gür, o dönemde yaşadıkları Rum Evi’nden biri olan Saffronia (Safran Yeri-tarlası) 1900 Hotel’in içerisinde bulunan şarap yapım yeri ve şapelinin (küçük ibadethane) korunduğu eşsiz örneklerden biri olduğunu kaydetti.
Dr. Öğretim Üyesi Gür, haber sitemize yaptığı açıklamada: “Safranbolu Kıranköy’de konumlanan giriş kapısında taş kabartma 1900 yazısı bulunan, özgün mimarisiyle göz dolduran Saffronia Rum evinin döneminin gayrimüslim taş işçiliğinden geleneksel izler taşıdığı görülüyor. Bu gibi kentteki kilise, hamam, hastane yapılarında taş işçiliğinde usta olan gayrimüslimlerin mimarisini yayımlarımızda yer veriyoruz. Nüfus mübadelesi sonrası buradan ayrılan halkın geride bıraktıkları bu muhteşem yapılara da Yunanistan’dan gelen Türk ve Müslüman aileler yerleştiriliyor. Uzun yıllar evde yaşam devam ediyor. Uzun süren restorasyonlar sonrası özgünlüğü korunarak 2023 yılında turizme kazandırılıyor. Bu konuda yeni sahipleri Burcu ve Mutlu Çidem çiftini de tebrik ediyorum. Manzarası ve muhteşem mimarisiyle dönemin kalabalık ailelerinin bir arada kaldığı bu tarz evlerin de günümüz işlevselliğine uygun turizme kazandırılması yapıların uzun yıllar ayakta kalmasını sağlayacaktır. Kıranköy’de boş kalan, bakımsız bırakılan çoğu satılık Rum evlerine de öncü olacağını düşünüyoruz." dedi.
"Safranbolu 1945 yılında 25 ton şarap ihracatı yapmış"
Kıranköy’de bulunan evlerin özellikle zemin katlarında bulunan “şarapbana” olarak ifade edilen Rum mimari stilinin görüldüğünü ifade eden Gür, "Aynı zamanda Kıranköy’de bir şarap fabrikasından bahsediliyor. Yine Üçbölük Köyü’nde de 1900’lü yıllarda bir şarap fabrikası kurulmak isteniyor ama bu girişim sonuçlanmıyor. Yerel tarihini kitaplarında okuduğumuz Ünsal Tunçözgür ve Tarih Öğretmeni Hür Kalyoncu’nun eserleri yakın tarihe mercek tutmayı başarıyor. Burada yaşanmış aşk hikayelerinden tutun da üzüm, incir gibi meyvelerin sosyolojik bağlamda ne denli önemli olduğunu görüyoruz. Burada yaşayan gayrimüslimlerin ilk mahsulleri komşularıyla paylaştığına dair anlatımlar yer alıyor. Bizler fabrika dışında halkın kendi ürettikleri ürünleri şarap, sirke gibi, bağlarındaki üzümlerin posasından ve suyundan bu ‘şarapbana’da ayrıştırdığını biliyoruz. Bireysel çabaları yanı sıra tadım alanları oluşturulduğu da biliniyor. Gayrimüslimlere ait evlerde küçük ibadethane dediğimiz, dua okuma odaları da bugün bilinçli restorasyonlarla korunarak yaşatıldığını gördüğümüz eşsiz bir evde olduğumuzu hatırlatmak gerekir. Rum evleri hakkında somut örnekleri sunan yapılardan birindeyiz. Gayrimüslimlerin aslında Osmanlı Türkçesi konuştuğu hatta Yunanca "merhaba" diyemeyecek kadar unuttuklarını biliyoruz. Evin birinci katında kışlık oda ya da yangın odası olarak adlandırılan genelde metal kapıları bulunan odaları dua okuma odası olarak doğuya açılan bir nişe sahip olduğunu biliyoruz. Bunlar genel olarak şapel olarak ifade edilse de dua köşesi, dua odaları Paskalya zamanında ailenin bir araya geldiği dua ettikleri alan olarak ifade edebiliriz. Safranbolu’da restore edilmeyi, sahiplenmeyi bekleyen bu şekilde birçok Rum Evi bulunuyor. Özellikle Yunanistan’la işbirliği içerisinde turların yapılabileceği, buradaki sokağın geçmişte olduğu gibi el sanatlarının aktif olarak yapıldığı evlerinin yeniden canlandırılarak, Kıranköy sanat sokağının turizme kazandırılması önem taşıyor.” İfadelerinde bulundu. (Esra Oğuzkağan Özkan)