İSTANBUL (AA) – Üsküdar Üniversitesi Kurucu Rektörü Prof. Dr. Nevzat Tarhan, mana boyutu olmayan, manevi boyutu olmayan yalnızca husus ve çıkar eksenli bir hayat ideolojisi anlayışının komşuluğu da etkilediğini aktararak, “Bunun sonucunda inanç bağları zayıflamış ve komşudan ziyan geleceği hissini yaşayan beşerler çoğalmış.” açıklamalarında bulundu.

Üniversite'den yapılan açıklamada görüşlerine yer verilen Üsküdar Üniversitesi Kurucu Rektörü, Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, modernizmin getirdiği değişimle birlikte geçmişte ve bugün yaşanan komşuluk bağlantılarında farklılıklar meydana geldiğini belirtti.

Tarhan, “Komşuluk bir insanın aileden sonra bağ kurduğu ikinci bir alandır. Komşuluk alakaları sayesinde çocuk sokağa çıktığı vakit rahat oynayabiliyor. Bir gereksinimi olduğu vakit başvurabileceği ailesi dışında şahıslar olabiliyor. Bu, itimat temelli sıcak ve samimi bağlantıların aile dışında ikinci bir dayanağıdır. Yardımlaşmadır, dayanışmadır. Komşuluk aile bağlarından sonraki en güçlü toplumsal bağ olarak kabul ediliyor.” tabirlerini kullandı.

– “Modernizmin getirdiği uydurma bir özgürlük var”

Modernizmin sunduğu geçersiz özgürlüğün içerisinde özgür gözüken insanın aslında yalnız olduğuna dikkati çeken Tarhan, burada kişinin irtibatının az, zayıf olduğunu ve bağlantıların samimi, fedakâr bağlantılar yerine çıkar odaklı bağlara dönüştüğünü aktardı.

Bunu sekülerleşmenin getirdiği bir özellik olduğunu kaydeden Tarhan, şunları kaydetti:

“Anlam boyutu olmayan, manevi boyutu olmayan yalnızca unsur ve çıkar eksenli bir hayat ideolojisi anlayışı komşuluğu da etkilemiş. Bunun sonucunda inanç bağları zayıflamış ve komşudan ziyan geleceği hissini yaşayan beşerler çoğalmış. Bu türlü bir durumda yetişen çocuk, ‘Hayat güvensiz’ diye yetişiyor. En yakınındaki komşuya bile güvenmeden büyütüyorsun. Aile içerisinde bile bazen 'babana güvenme' diye büyütülen çocuklar görüyoruz. Bu çocukların birçoklarında ruh sıhhati bozukluğu ortaya çıkıyor. Beşerde yurtsuzluk, köksüzlük, terk edilmişlik duygusu oluyor. Bunun sonucunda çağın nevrotik insanı ortaya çıkıyor.”

Tarhan, Chicago'da yayınlanan “Dünya Pahalar Araştırması”nda insanı bekleyen tehlike olarak “komşuluk bağlarının zayıflaması”nın görüldüğünü tabir etti. Tarhan, 2018'de Davos'ta insanlığı bekleyen üç tehlikenin söylendiğine dikkati çekti.

İlkinin ekonomik eşitsizlik, ikincisinin iklim değişikliği, üçüncüsünün de yalnızlık olarak görüldüğünü belirten Tarhan, “Yalnızlık, inanç azalması demektir. İnsan yabancılaşıyor. Yabancılaşan insan robotlaşıyor ve sistem onu yönetiyor. Şurası sistemin, dijital sistemin kölesi oluyoruz. Tüketim ögesi haline gelen insan tipi ortaya çıkıyor. Mutsuz oluyor. Komşuluk aslında insanlığın bulduğu hoş bir tahlildir. Anne baba yakın olamadığı vakit komşular çok büyük takviyedir.” değerlendirmelerinde bulundu.

– Komşuluk hayatı kolaylaştırır

Komşular ortasında çıkarcı ve hesapçı olmayan bir bağ olması gerektiğini belirten Tarhan, insanın bazen yalnızlığı gidermeye ve paylaşmaya gereksinim hissettiğini ve bir komşuyu karşısına alıp yalnızca dinlemesinin ve kimi kelamlarını onaylamasının bile o kişiyi o anda inançta hissettirdiğini aktardı. Tarhan, bir kriz olduğu vakit, “sığınacağım ikinci bir kapı var, bana yardım edebilecek biri var” hissiyle hareket edildiğinde bu insanın rahat uyumasına bile sebep olacağını ve hayatı kolaylaştırdığını kaydetti.

– Topluma açılan birinci kapı: Komşu

Bütün kutsal metinlerde anne babadan sonra komşuluğun geldiğini vurgulayan ayetler yer aldığını anımsatan Tarhan, “Komşuluk toplumsal barışa hizmet etmiştir. Aile mahremiyetinin, aile özelinin topluma açıldığı birinci kapı komşudur. Bu türlü bir durumda aileden sonraki ikinci bir alandır. Bu nedenle kişi komşuyla verici ve paylaşan bir ilgi içerisinde olursa, 'Komşuya uygunluk yap!' odaklı bağlantı olursa, karşı tarafta da iyicil hisler uyanıyor. Yeterlilik, iyicil parçayı büyütüyor, karşı tarafta da düzgünlük yapmayla ilgili motivasyon ortaya çıkıyor.” açıklamalarında bulundu.

– Komşuluk “hayat güvenli” duygusu oluşturuyor

Kültürümüzde komşuluk münasebetlerinde “bir gereksinimin var mı?” diye sorulduğunu söz eden Tarhan, komşuların birbirlerini destekledikleri alanların olduğunu belirtti.

Tarhan, “Mahalleye yeni birisi geldiği vakit herkes ziyaret eder, çabucak çayını, çorbasını götürürler, yardım ederler. Bir cenazesi varsa çabucak bütün komşular toplanır. Her mahallenin bu türlü bilge bir annesi vardır. Onlar dedikoduya fırsat vermezler. Daima birbirlerini desteklerler. Düğünlerde ve bayramlardaki davetlerde daima kap kacak yardımı yaparlar, helva yaparlar. Komşulukta bunlar insanın gelişen ruhunda, 'ben kıymetliyim, bana değer veriliyor, hayat güvenli' duygusu oluşturuyor. Bu da insanın birçok ruhsal hastalıklarının çıkmasını önleyici bir şeydir.” tabirlerini kullandı.

– Toplumsal bağların yerini sanal bağlar aldı

Kültürümüzde mahallenin, aileden sonra toplumun kültürel transferini yapan en küçük ünite olarak görüldüğünü aktaran Tarhan, şu değerlendirmelerde bulundu:

“Mahalle baskısı denilen şey toplumsal bir normdur aslında. Toplumsal normlarda, o toplumdaki toplumsal hudutlar vardır. Mesela çocuk yaramazlık yaptığında komşulardan birisi müdahale ediyor. Anne baba yoksa bile, o çocuğun yanlışlarını toplum bir nevi törpülüyor. Lakin modernite bunu bozdu, endüstrileşmenin getirdiği süratli dönüşüm ve teknoloji de hızlandırdı. Teknolojiyle uğraşırken beşerler birbirine vakit ayıramaz hale geldi. Günümüzde, insanın toplumsal bağlantıların yerini sanal bağlar aldı. Toplumsal medyada toplumsallık yok. Toplumsal medyada da beşerler çoklukla kimliklerini saklıyorlar, meskenin inançlı ortamında en inançsız alanlara giriyorlar. Düzmece arkadaşlıklar kuruyor, palavra söylemeyi bir maharet zannediyorlar.”

– Amaçsızlık toplumsal medya tuzağına düşürüyor

Tarhan, amaçsızlığın gençleri toplumsal medya tuzağına düşürdüğünü kaydetti. Bu türlü zevk tuzaklarına, gücün, vakit alan şeylere hayır diyebilmek için insanlara hedef gerektiğini tabir eden Tarhan, “Mesela okul, üniversite bir gaye. Hayatın sonunda nasıl bir insan olacağı ile ilgili soyut emeller var. Bu türlü gayesi olan bir genç kendini yönetebiliyor. Çıkarcılığı, üçkağıtçılığı, palavrası, açık gözlülük üzere gören bir ömür ideolojisi varsa, bu kişi rahatlıkla zevk tuzaklarına, para tuzaklarına, çıkar tuzaklarına, uyuşturucu tuzaklarına düşer. Evvel düzgün insan olması lazım.” açıklamalarında bulundu.