Rahmetli hocam Hulusi Yazıcıoğlu’nun,Safranbolu tarihi çalışmaları dolayısıyla yerel tarih çalışmalarına yaptığı katkının anlamını değerlendirmeden önce onun tarih anlayışına yön veren düşünce kaynakları üzerinde durmayı burada uygun görüyorum:
Çünkü onun tarih araştırmalarına yön veren dünya görüşü vatansever-milliyetçi bir anlayışın eyleme geçirilmek istenmesinden başka bir şey değildir.
Duruma ilişkin bilgiler sunmadan önce ünlü İngiliz Tarihçisi Bernard Lewis’in birgün ders verdiği fakültede öğrencilerine yönelttiği şu soru ile konuya giriş yapmayı uygun görüyorum.:
“Bir tarih araştırması yapmak isteseydiniz,bu çalışmayı şu amaçlardan hangisini gerçekleştirmek için yapardınız?:
-“Geçmişin bir köşesini aydınlatmak ”?
-“Ülkem için bir yarar sağlamak ?”
— “ geçimimi sağlamak ”?
Bir an durumu hayal ettiğimizde Hulusi Yazıcıoğlu bu derste olsaydı, Prof.Dr. Bernard Lewis’e öncelikle;” ülkeme bir yararım olsun” olurdu.
Hulusi Yazıcıoğlu’nun araştırmalarında tarih,” ülkenin birlik ve bütünlüğünü bozmak için faaliyet gösteren dış güçler ve onun ülke içindeki uzantılarının oyununu etkisiz kılmak için mutlaka önem verilmesi gereken, ihmali asla düşünülemeyecek bir çalışma alanıdır.”
Şöyle ki; evrensel kültür adına bazı aydınlar, Cumhuriyet’ten önceki döneme ait kitapların, arşivlerin ve mimari eserlerin korunarak gelecek kuşaklara aktarılmasını gereksiz görmektedirler. Yeni bir kültür oluşturma adına eski ile her türlü bağın koparılmasını istemektedirler. Ancak ülkemiz bir gün saldırıya uğrarsa bu eserlerin bizim için ülkenin savunulmasına yarayacak tapu senetleri olduğu gerçeğini kabul etmemektedirler.
Hulusi Yazcıoğlu, eski kültürümüz konusunda evrensel kültür adına beliren aydın aymazlığını şiddetle eleştirmekte, bu konuda yapılabilecek saldırılar karşısında muhataplara karşı kendimizi savunabileceğimiz psikolojik savunma mekanizmalarının olması gerektiğini inanmakta, geçmişin değerlendirilmesine, araştırılmasına da bu gözle bakmaktadır.
Kendisi bir hukukçu olmasına karşın 1978 tarihinde, uzun bir ayrılık sürecinden sonra Safranbolu’ya gelişi ile birlikte çalışmalarını doğduğu bu kentin tarihini ve kültürünü aydınlatmaya yönelik yapmasının öncelikli iki nedeni vardır:
1.Türk kültüründe ve tarihinde Safranbolu’nun yerini belirlemek.
2.Safranbolu tarihi ve kültürü konusunda çeşitli kaynaklarda görülen yanlışlıkları düzeltmek.
“Safranbolu Türk kültürünün önemli merkezlerinden birisidir. Her şeyden önce Selçuklu Türkiye’si zamanında bir uc bölgesi olması nedeniyle Türkmen nüfusunun yoğun olarak bulunduğu bir toplanma merkezdir. Böyle bir kentte Rum kültürünün izlerini aramak ve ona göre açıklamalarda bulunmak, yer adlarını Rumca ya da başka bir dilde telaffuz etmek Türklüğe ve kültürümüze yapılabilecek en büyük hakarettir, saygısızlıktır. Burada bir gerçeğin altına daha çizmekte yarar vardır. Safranbolu’da yaşayan Rumlar, gerçek anlamda Helen Rum’u değildir. Bunlar daha önce Bizans ordusunda ücretli askerlik yapmış, sonradan Helenleşmiş Hıristiyan Türkler’dir.
Bunların aslı Peçenek ve Oğuz Türk boylarıdır.
Bunlar gerçekte Rumcayı dahi bilmezler. Yöremizde Eskipazar’da bir köye adını veren Tamış, aslında Bizans ordusunda ücretli askerlik yapan bir Peçenek Türküdür.1071 Malazgirt Savaşı’nda Romen Diyojen’in ordusunda bulunan bu komutan saf değiştirmiş ve Alparslan’ın yönetimindeki Selçuklu ordusu tarafına geçmiştir. Milli Mücadele yıllarında Safranbolu Rumlarının bu noktada kendilerini merkezi Kayseri’de bulunan Türk Ortodoks kilisesine bağlı olarak görmeleri ve Fener Rum Patrikhanesi ile bir bağlantılarının olmadıklarını açıklamaları bu bakımdan dikkate değerdir.
Bunlar Grek alfabesiyle Karaman Türkçesiyle yazarlar.
Her iki durumda da Safranbolu’nun Türk kültürünün varlığı şüphe getirmez bir gerçektir…”
Bu anlatımdan da anlaşılacağı üzere faydacı-pragmatist bir tarih anlayışı ile karşı karşıyayız.
Bu tarih anlayışında amaç; bilindiği üzere kitlelere ahlaki ve milli duyguları aşılayabilmektir.
Çünkü bu duygular millete zor günlerinde kendisine olan güven duygusunu artırmada yardımcı olacaktır.
Toplumların ayakta kalmasında tarihin ve kültürün bilinmesinin önemi bu değil midir zaten?
Bu açıdan yaklaşımda bulunulduğunda Türkiye Cumhuriyeti Devletinin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk’te kültürü faydacı bir görüşle ela almış ve değerlendirmiştir.
İnsanın düşünce dünyasını,ahlaki yapısını,bilgi ve becerisini sahip olacağı ve sahip olduğu kültürle ilgili görmüştür.1924 yılında Dumlupınar’ı gezerken,Büyük Taarruz’da elde edilen bu tarihi başarıyı Yunanlılar karşısında kültür unsuruna dayandırması,Türklerin Bizanslılara karşı başarılarını da,onlara nazaran daha uygar olmaları,devlet hayatında,fikir ve fen alanında ve iktisadi hayatta daha ileri olmalarıyla açıklaması,faydacı bir anlayışı ifade etmektedir.
Hulusi Yazıcıoğlu’nun tarih araştırmalarındaki amaç;kendini Atatürk’ün yönetiminde bulan anlayışla Anadolu’nun Türklüğünü kanıtlamaya yönelik olmasıdır.
Ya da başka bir anlatımla Anadolu’nun tapusunun Türklere ait olduğunu tescillemek.
Bu anlamda vatan topraklarına sahip çıkma bilincini güçlendirmektir.
Aydınların Türkiye üzerine oynanan oyunlara alet olmamasını sağlamak ve bu konudaki aymazlıklara son vermektir.
Batılılar karşısında duyulan aşağılık duygusuna son vermek ve güçlü psikolojik savunma mekanizmaları oluşturmaktır.
Bu noktada milli şuuru güçlendirici çalışmaları çoğaltmak gerekmektedir.