İsrail’in Gazze Şeridi’ne saldırılarında iki ayı geride bırakmasının ardından ekonomik göstergelerin toparlandığını belirtmesine rağmen pek çok sektörde henüz bir iyileşme sağlanamadığı görülüyor.

Hamas’ın silahlı kanadı İzzeddin el-Kassam Tugayları, 7 Ekim’de İsrail’in Mescid-i Aksa ve Filistinlilerin kutsal değerlerine yönelik saldırılarla İsrail’in işgal altındaki Filistin topraklarında sürdürdüğü insan hakları ihlallerine karşılık “Aksa Tufanı” adlı kapsamlı bir saldırı başlattı.

Filistinli gruplar, saldırı sırasında işgal altındaki Filistin topraklarına 5 binden fazla roket ve havan ateşlerken çok sayıda İsrail askeri ve bazı sivilleri esir alarak abluka altındaki Gazze Şeridi’ne götürdü.

İsrail ordusu aynı gün savaş durumu ilan ettiğini duyurdu ve Gazze Şeridi’ne yönelik yoğun hava saldırısı başlattı.

İki ayı geride bırakan Gazze saldırılarının İsrail ekonomisi üzerinde de olumsuz etkileri oldu. Birçok sektörde gerileme yaşanmasının ardından olağanüstü hal ilan eden Tel Aviv hükümeti ve özel sektör, zararı telafi etmek için devreye girdi.

İsrail şekeli dolar karşısında 11 yılın en düşük seviyesine geriledi

İsrail’in Gazze’ye yönelik saldırıları yerel para biriminin değer kaybetmesine neden oldu ve İsrail şekeli dolar karşısında 11 yılın en düşük seviyesine geriledi. İsrail Merkez Bankasının 9 Ekim’de açıkladığı, yerel para birimini istikrara kavuşturmak için 30 milyar dolara kadar satış yapma planına rağmen şekeldeki düşüşün önüne geçemedi.

Dolar/şekel paritesi 7 Ekim’de 3,83 iken 30 Ekim’de 4’e yükseldi. Yine ekimde avro/şekel paritesi 4,08 iken, 30 Ekim’de 4,24’e çıktı.

İsrail Merkez Bankasının döviz piyasalarına müdahalesinin etkisiyle dolar/şekel paritesi geçen ayın sonunda ortalama 3,72’e geriledi. Ayrıca borsada da gerileme gözlemlendi.

İsrail’in Gazze’ye saldırılarıyla sarsılan sektörlerin başında turizm, emlak, iş gücü piyasası ve havacılık geliyor.

Turizm

İsrail’in Gazze Şeridi’ne yönelik saldırılarını sürdürmesi Tel Aviv uçuşlarında iptallere sebep oldu. Ülke turizm hareketliliği ekim ayında yıllık bazda yüzde 76 azaldı.

İsrail İstatistik Bürosunun aylık raporuna göre ekim ayında İsrail’i yaklaşık 89 bin 700 turist ziyaret etti. Bu ziyaretlerin büyük kısmı ekim ayının ilk haftasında, saldırılar başlamadan önce gerçekleşti.

Geçen yıl ekim ayında ise İsrail’e 370 bin turist gelmişti.

Kasım ayına ilişkin veriler henüz yayınlanmasa da rakamlarda keskin bir düşüş bekleniyor.

Seyahat ve havacılık

Uçuş takip kaynaklarından Secret Flights’in 6 Kasım’da yaptığı açıklamaya göre, saldırıların başlangıcından bu yana Tel Aviv’deki Ben Gurion Uluslararası Havalimanı’na gidiş-dönüş uçuşlarda ortalama yüzde 80 düşüş yaşandı.

Saldırılar öncesinde günlük yaklaşık 500 uçuşun yapıldığı Ben Gurion Havalimanı’nda saldırılar sonrası ilk bir ayda günde ortalama 100 uçuş kaydedildi.

İsrail, Gazze Şeridi’ne yönelik saldırıların başlangıcından bu yana uçuşlarını askıya alan uluslararası hava yollarını, Tel Aviv’e gidiş-dönüş uçuşlarına yeniden başlamaya ikna etme girişimleri için kolları sıvadı.

Devlet televizyonu KAN, 29 Kasım’daki haberinde, Ulusal Hava Yolları Şirketi Müdürü Udi Bar Oz’un 120’den fazla yabancı hava yolu temsilcisiyle, İsrail’e gidiş-dönüş uçuşlara yeniden başlamaya teşvik etmek amacıyla görüşmelerde bulunduğunu aktardı.

Oz, Ben Gurion Havalimanı’nda uluslararası, yerel, özel ve kargo uçuşları dahil ortalama uçuş hareketinin günlük 200 olduğunu belirtti.

Gazze’ye saldırıların başlamasından bu yana İsrail havacılık şirketlerinin yanı sıra Birleşik Arap Emirlikleri’ne ait Etihad Airways ile Flydubai, Çinli Hainan ve Rus şirketi Azimut hava yolları İsrail seferlerine devam etti.

İş piyasası

Gazze’ye yönelik saldırılarının başladığı 7 Ekim’den bu yana İsrail’de 950 bin iş gücü kaybı oldu. Gazze Şeridi çevresindeki Yahudi yerleşim birimlerinde ve kuzeyde Lübnan sınırında iş yerlerine ulaşamayan yüz binlerce kişi olduğu belirtiliyor.

Ayrıca saldırılardan bu yana 178 binden fazla Filistinli işçi, İsrail ve yerleşim birimlerindeki iş yerlerine ulaşamadı.

İsrail ekonomisinin Filistinli işçileri kaybetmesinin yanı sıra 350 bin İsrailli çalışan ve işçi, iş yerlerinden ayrılarak Gazze Şeridi’ndeki saldırılar ile kuzeyde Lübnan sınırındaki çatışmalara katılmak üzere orduya katıldı.

İsrail Çalışma Bakanlığının verilerine göre, savaş nedeniyle yaklaşık 46 bin İsrailli işçi işten çıkarıldı.

Halihazırda çalışanların da orduda yedek kuvvete ilhak olması, Gazze Şeridi yakınlarında yaşıyor olması ya da çocuklarıyla evde kalması nedeniyle 760 binlik iş gücünün yaklaşık yüzde 18’i çalışmıyor.

Ayrıca İsrail ekonomisi alanında faaliyet gösteren “Globes” sitesinin aktardığı verilere göre, saldırılar nedeniyle çoğu tarım alanında çalışan 20-25 bin Asyalı işçi işini bıraktı, bir kısmı da ülkelerine geri döndü.

Gayrimenkul sektörü

İsrail’in Gazze’ye saldırılarından etkilenen bir diğer sektör de gayrimenkul oldu.

İsrail’deki emlak sektöründe yaklaşık 178 bin Filistinli çalışan bulunuyordu. Saldırıların başlamasıyla bunların yaklaşık 90 bini işlerine geri dönmedi.

Emlak sektörü, İsrail Menkul Kıymetler Borsasında da değer kaybetti. Gazze’ye saldırılar öncesine kıyasla kasım ayı sonu itibarıyla yüzde 8’den fazla düşüş gösterdi.(AA)