Türkiye’nin ilk ağır sanayisini kurmak amacıyla Karabük’e gelen ve burada son yolculuklarına uğurlanan İngiliz mühendislere ait mezarların bakımsız halleri yürek burkuyor.
Karabük’ün demir çelik üretimine büyük katkı sağlamış olan İngiliz mühendislerin mezarlarının bakımsızlığı, bu önemli isimlere gösterilen saygının yetersiz olduğunu bir kez daha gözler önüne serdi. Karabük’te kimi zaman hatırlanan kimi zaman hiç hatırlanmayan bu mezarlıkların bakımının düzenli yapılması, halka belli zamanlarda açılması ve peyzajının mezarlığa yakışır biçimde tasarlanması gündeme geldi. Karabük’teki yetkililerin bu duruma çözüm bulmaları, tarihi ve kültürel değerlerin korunması konusunda somut adımların atılması bekleniyor.
Karabük’ün yabancı mezarlığı, Yenişehir ile Cevizlidere bölgeleri arasında bulunan Şahin Tepesi Caddesi üzerinde inşa edildi. Yenişehir’deki fabrika lojmanlarının arkasındaki bu tepeye, İngiliz mühendisler Saygıdeğer William Bennett ve Samuel Instone’a ait mezarlar konumlandırıldı. Ancak mezarlarının bugünkü bakımsız durumu ve kilitli kapılar ardında bırakılması, canları pahasına emek verdikleri Karabük’e hiç yakışmadı.
MEZARLIK BELİRGİN HALE GETİRİLMELİ
Karabük manzarasını gören bu tepeye yapılan mezarlık, zaman içerisinde yapılaşmadan dolayı gözden kayboldu. Şu günlerde mezarlığın girişinin nerede olduğu bile belli olmuyor. Büyüyen otlar arasında kalmış mezar taşlarının yazılarının okunmadığı görünüyor. Fabrikalar kuran fabrikanın kurulmasında emeği geçen İngiliz mühendislere karşı Karabüklülerin vefa borcunun bitmediği anlaşıldı.
Kaynaklarda isimleri geçen, William Bennett ve Samuel Instone hayatlarını iş kazasında kaybeden saygın mühendisler olarak tarihteki yerini aldı. Bennett, 15 Ekim 1938’de, Instone ise 28 Ekim 1940’ta aramızdan ayrıldı. Instone’un, silindir tasarımcısı olarak çalışırken üzerine düşen bir merdane sebebiyle hayatını kaybettiği öğrenildi. Instone’un mezarının başında duran sembolik merdanenin işe olan tutkusu sebebiyle yapıldığı biliniyor.“London Gazette”de 8 Temmuz 1941 tarihinde yayımlanan bir ilanında Sayın Instone’un malvarlığından bahsedildiği bilgiler yer almıştı. İngiliz mühendislerin çalışmak amacıyla geldikleri Karabük’te kurdukları dostluk-kardeşlik sebebiyle, kimi zaman arkadaşlarına, “biz burada sizler gibi gömülmek istiyoruz” dedikleri için ebedi misafirlikleri defnedildikleri mezarlıkta başladı.
İSİMLERİ YAŞATILMALI
Karabük’e ve işlerine olan tutkuları sebebiyle Ekim ayında gerçekleşen ölüm günlerinde Bennett ve Instone için mezarlarının başında anma günü düzenlenerek kentimize İngiliz Büyükelçisinin davet edilmesi, tarihi sürecin pekiştirilmesine işaret ediyor. İki ülkenin ortak çalışma ve gayretinin göstergesi iki mühendise ait mezarlığın, anma ve ziyaret günleri ile hatırlanması kentin kültürel kimliğinin geleceğe aktarılmasında büyük rol oynayacak.
Bugün Kardemir’e ait olan alandaki mezarların başında ne bir çeşme ne de belirgin bir levha bulunmaması gözlerden kaçmadı. Kaderine terk edilen mezarlığın, Karabük Belediye Başkanlığı, Karabük Üniversitesi ve Kardemir A.Ş. birlikteliğinde gelenekselleşen bir anma günü ile taçlandırılması önem taşıyor.
Karabük Kent Meydanı’na yapılması planlanan müze içerisinde isimlerinin yaşatılması ile Karabük’ün manevi mirasına gerçek bir ev sahipliği yapması bekleniyor. Karabük halkına ve İngiliz ziyaretçilerine açılması istenilen mezarlığın yenilenmesi gerekiyor. Karabük’ün kuruluşuna hizmet etmiş bu değerli isimleri yaşatmak için gereken adımları atmak, gelecek nesillere kentin tarihi ve kültürel zenginliğinin aktarımını sağlayacak. (Esra Oğuzkağan Özkan)
