İSTANBUL (AA) – Türkiye İş Bankası ve Türk Deniz Araştırmaları Vakfı (TÜDAV), Marmara Denizi’nde oksijen deposu vazifesi üstlenen Posidonia oceanica deniz çayırlarının korunması için “Denizlerin Geleceği: Deniz Çayırları” projesini başlattı.
Projeye ait İş Bankası Genel Müdür Yardımcısı ve Sürdürülebilirlik Önderi Gamze Yalçın ve TÜDAV Lideri Prof. Dr. Bayram Öztürk’ün iştirakiyle Levent’teki İş Bankası Kuleleri’nde basın toplantısı düzenlendi.
Toplantının açılış konuşmasını yapan Yalçın, TÜDAV’ın 26 yıldır denizlerin korunması için bilimsel bir ağ oluşturarak ekolojik durumun izlenmesinden problemlerin tespiti ve tahlil tekliflerine kadar çok sayıda projeye ve çalışmaya imza attığını söyledi.
Denizlerin oksijen deposu olan deniz çayırlarının kirlilik ve hususla ilgili farkındalık eksikliği nedeniyle günümüzde giderek azaldığına vurgu yapan Yalçın, “Nasıl ki gezegenimizin akciğerleri olan ormanlarımızı korumak gelecek kuşaklara daha güzel bir dünya bırakmak için kıymetliyse deniz çayırlarını yaşatmak da birebir ölçüde kritik. Deniz çayırları, oksijen üretim kapasitesine sahip oldukları için denizlerin akciğerleri pozisyonunda bulunuyor ve denizsel organizmaya ömür ortamı sağlıyor. Bu bahiste yürütülecek çalışmalarda projenin kendisi kadar toplumda deniz çayırlarına yönelik farkındalığın ve şuurun artırılması da ehemmiyet taşıyor.” dedi.
Yalçın, Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’na katkı sağlamak için iş planlarında sürdürülebilirliği en üst seviyede ve stratejik öncelikler ortasında ele aldıklarını söz ederek, kelam konusu gayelerin 14. hususu olan “Sudaki Yaşam” başlığı altındaki gayelerin, üç tarafı denizlerle çevrili Türkiye için değerli olduğunu belirtti.
Bu maksada yönelik bilimsel bilginin artırılmasına ve araştırma kapasitesinin geliştirilmesine katkıda bulunmayı ana amaçlarından biri haline getirdiklerini kaydeden Yalçın, Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) bünyesindeki Deniz Bilimleri Enstitüsü ile işbirliği yaparak Türkiye’de birinci defa kullanılan insansız su altı planörü glider aygıtı Deniz Kaşifi’ni kullanıma sunduklarını hatırlattı.
– “Birçok canlıyı üzerinde barındırıyor”
Prof. Dr. Öztürk de deniz çayırlarının ekosisteme sağladığı ekonomik yarar ile ilgili yapılan çalışmalara nazaran bu tıbbın katkısının, ziraî alanların sağladığı yarardan daha fazla olduğuna dikkati çekerek şu bilgileri verdi:
“Ömrünü tamamlayan Posidonia yaprakları akıntı ve dalgalarla kıyıda banketler oluşturur. Bu yapılar kıyı çizgisini korur, erozyonu önler, pek çok deniz canlısının ömrünü sürdürmesini sağlar. Posidonia oceanica ayrıyeten, deniz tabanında sık çayırlar oluşturarak birçok canlıyı üzerinde barındırır ve otla beslenen canlıların besin kaynağını oluşturur. Tüm bunlara ek olarak barınma, korunma, yumurtlama ve üreme noktasında da birçok canlıya konut sahipliği yapar. Karbon tutma özellikleri sayesinde de iklim değişikliği ile çaba eder.”
Deniz çayırlarının başta evsel ve endüstriyel atıklar olmak üzere ağır kıyı kullanımı sonucu tahribat, yer tarayıcı prosedürlerle avcılık, gemilerin ve teknelerin attıkları çıpalar, yetiştiricilik faaliyetleri, turizm ve günlük turistik faaliyetler nedeniyle önemli bir tehditle karşı karşıya olduğunun altını çizen Öztürk, hayata geçirdikleri projeyle pilot bölge seçilen Balıkesir’in Erdek ilçesine bağlı Paşalimanı Adası’nda deniz çayırlarının bulunduğu alanın sonlarının belirleneceğini ve haritalanacağını kaydetti.
Öztürk, projenin iki yıl süreceğini tabir ederek, yapılacak çalışmalarla ilgili şunları söyledi:
“Çayırların olduğu bölgelerden başta istilacı cinslerden deniz salyangozu olmak üzere yabancı cinsler, yapılacak dalışlarla toplanacak ve ekosistem yerli sahiplerine bırakılacak. Çeşit çeşitliliği ortaya çıkarılacak, deniz çayırlarının bulunduğu alanların tanınması ve fark edilmesi hedefiyle şamandıralama ve mapa için fizibilite çalışmaları gerçekleştirilecek, balıkçıların avlanırken deniz tabanındaki kayalıklara takıldığı için denize bırakmak zorunda kaldığı ‘hayalet ağlar’ temizlenecek.”
Proje kapsamında birinci ve orta öğretim düzeyinde 30 okulda farkındalık eğitimleri vereceklerini kelamlarına ekleyen Öztürk, “Marmara’da kalan son deniz çayırlarını korumak gelecek jenerasyonlara karşı bir sorumluluğumuz ve bunu yapmak için uğraş gösteriyoruz.” diye konuştu.
– 1 hektar Posidonia oceanica deniz çayırı yılda 1024 ton karbon tutuyor
Deniz çayırlarının endemik tipi olan Posidonia oceanica, Akdeniz’de 11 ila 29 santigrat derecedeki sıcaklıklarda, tuzlu ve pak sularda 0 ila 45 metre derinliklerde yetişiyor. Fotosentez ile suyun oksijence zenginleşmesini sağlayan bu çiçekli bitkiler; uzun yaprakları, yatay uzanan gövde ve kökleriyle sudaki askı yüklerini ve sedimentasyonu tutup yer hareketlerini düzenliyor. 1 metrekare alanda bulunan Posidonia oceanica deniz çayırları günde 14 litre oksijen üretebilirken 1 hektarı ise yılda 1024 ton karbon tutabiliyor.
