KARABÜK – Safranbolu’da gelenekten geleceğe Anadolu motiflerini bütünleştiren Fatma Satıcı Özçetin, “Fatma’nın Dünyası” adlı dükkânında tasarımlarını sergiliyor.
Özçetin kadınların sessiz dilini nakışta, oyada ve dantelde işlemeyi severek yaptığını anlattı. Ancak yabancı turistlerin el sanatlarını öğrenip, dünyaya satış yaptıklarını iddia eden Özçetin, dünyada küresel bir rekabet yaşadıklarına dikkat çekti. Özçetin: “Yaklaşık 10 yıldır esnaflık yapıyorum, kendimi bu mesleğe adadım. Bölgemizdeki iki büyük firmanın modelistliğini yaptım. Daha sonradan da kendi İşletmem olan Fatma’nın Dünya’sını kurdum. Özellikle nakış üzerine Anadolu kadınlarının sessiz dili olan geçmişten günümüze yansıyan el emeklerini modernize ederek veya özünü koruyarak, günümüze kadar getirmeye çalışıyorum.” diyerek çalışmalarını şöyle kaydetti.
Özçetin: “Genellikle tezgâh dokuma kumaşlar üzerinde çalışıyorum, bunları Anadolu’dan alıyorum. Burada Eflani cember bezi dediğimiz özel dokumamız var. Bunların üzerine işlemeler yaparken, genel olarak Bartın’a özgü tel kırma, tel sarma tekniği ile motifleri uyguladığımız örnekler var. Yine uçlarına Kastamonu tırnak bağı yaparak, örmesi pamuklu ipliklerle yapılmış işler ile bazılarının uçlarına antika oyalar tasarlıyorum. Geçmişte kadınlarımızın yaptığı kökboyalarıyla ve at kılıyla yapılmış üç boyutlu tasarımları birleştirerek günümüze uyarladım, yani eskiyle yeniyi bütünleştirmeye çalışıyorum. Diğer türlü işte Adana Çukurova’ya özgü boncuk oyaları dediğimiz boncuklarla yapılan aslında Anadolu’nun her bölgesinde uygulanan boncuk işlemeciliği yapıyorum. Boncuk oyaları, özel tasarım kıyafetler, fularlar ve kemerler üzerine bu boncukları uyguluyorum. Daha sonra küpeler yapıyorum, küçük boncuk oyalarından ve Maraş işi iğne oyası veya tel kırma başörtüleri yanı sıra gelin başları için özel siparişe ve isteğe göre tasarımlar yaparak çalışıyorum. Burası biraz galeri gibi oldu. Hem dünya miras listesinde olmamızın da etkisiyle burası biraz müze gibi olsun istedim. Aslında insanlar dışarıdan geldikleri zaman el emeklerini Anadolu kadının gücünü görsünler istiyorum. Çünkü benim derdim burada para kazanmak değil. Bu motiflerdeki zenginlikleri ortaya çıkarmak ve yaşatmak. Bu işin eğitimlerini de alıyorum. Ben inanılmaz derecede Anadolu kadının zekâsına hayranım, İnşallah elimden geldiğince kendimi daha da iyi yerlere taşımayı istiyorum.” dedi.
“Turistler geleneksel el sanatlarımızı bizden öğrenip, yapmaya başladı”
Özçetin: “Karabük’te her kadının küçük yaşta öğrenmeye başladığı, annelerin kızları için sandıklarına taşıdığı geleneksel el sanatlarına, çeyiz için işlemeciliğe mutlaka bir ilgisi vardır. Bununla ilgili olarak, küçükken hepimizin eline bir tığ, bir şiş mutlaka verilmiştir. Hepimizin bir becerisi vardır. El sanatlarına olsun, mutfak kültürüne olsun. Büyüklerimizden mutlaka bir erzak hazırlamayı kışlık ve yazlık yapmayı öğrenmişizdir. Şimdi gençlerimizi de yetiştirmeliyiz. Artık gençlerin ilgisi çok farklı olabiliyor. Burada yapılan el sanatları modernize edilerek ilgileri çekilebilir. Safranbolu Kaymakamlığı ve Belediyesi’ne bu konuda işler düşebiliyor. Gençlere özel kurslar açılabilir. Bunlardan kazanç sağlamalarına imkan tanınabilir. Bu konuda üzerimize düşen bir görev olursa, ben de yardımcı olmaya hazırım. Özellikle kış mevsiminde biraz daha sakin oluyoruz. Burada kursiyerler yetiştirmeyi düşünürüm. Yazın turistik sezon, yoğun oluyoruz ama kış aylarında haftanın belli günlerinde öğretmek isterim. Karabük’te büyük bir üniversite var. Yerli yabancı öğrencilerin bile merakını hissediyorum. Türk el işlerini merak ediyoruz diyerek heyecanla yanımıza geliyorlar. Buradaki ilgili bölümlerle çarşıda sergiler düzenlenebilir. Zanaatkârların olduğu bir çarşıda indirimli alışveriş yapılmaz, ucuz ürünler satılmaz ama çarşı gün geçtikçe kan kaybediyor. Üretim olarak ömrümüz az, çünkü kendi imkânımla ilerliyorum ve aynı zamanda her şeye de o kadar çok zam geliyor ki, malzemeleri nereye kadar alabileceğimi tahmin edemiyorum. Elimden geldiği kadarıyla ilerleyeceğim ama bizim kesinlikle buraya kaliteli müşteri getirmemiz lazım, kaliteli işler yapmamız gerekiyor. Safranbolu’nun kan kaybettiğine inanıyorum, üzgünüm inanıyorum. Çünkü yetişmiş insan gelmiyor gerçekten zanaatkâr insan gelmiyor. Bunun için de bizim üniversiteyle birlikte koordineli çalışmamız gerekiyor. Başka hiçbir çaresi yok, gençleri işin içine dâhil etmezsek, sadece satış amaçlı bir insanın açtığı bir dükkanda, yapılan iş kaliteli olamaz diye düşünüyorum.
“Japonlar bizden ucuz ucuz alıp bu işlerin tekniklerini öğrenip, satış yapıyorlar”
Özçetin: “Bu sene işler Ramazan ayında gerçekten çok kalabalıktı, esnaflar olarak güzel iş yaptık. Ama bu yaz sezonu oldukça zayıf geçiyor. Evet, kalabalık var, evet turistik bir bölge kaliteli müşteriler de var. Çinliler, nerdeyse yarı yarıya indirim istiyorlar. Şu anda Avrupalı turistler de aynı mantıkla geliyor. Çünkü bizim en iyi ürünlerimizi insanlar artık evinden üretmeye ve ucuza satmaya başladı. Yabancılarda bunun bilincinde artık, bunları dükkânlardan almayıp, daha ucuza alabiliyor. Çok ilginçtir ki, Japonlar kaç seneden beri Kastamonu’da veya Ege Bölgesi’ne gelerek, iğne oyalarını öğreniyorlar. Japonya’da günümüzde Türk el sanatları motiflerini, iğne oyası tekniği ile belki bizden çok satış yapıyorlar. Dünyanın parasına ve bizden ucuz ucuz alıp bu işlerin tekniklerini öğrenip, satış yapıyorlar. Bu teknikleri makineden çıkarıp, aslına benzer işler çıkarıyorlar.
Bizlerde ailemizi geçindirmeye çalışıyoruz ama sanat öyle olmuyor sanat için emek gerekiyor, yürek gerekiyor, zaman gerekiyor. Bir hayal gücünüz yoksa eğer siz sanat yapamazsınız. Ama maalesef dünya böyle bir yere doğru evriliyor.” ifadelerinde bulundu.
Nöbetçi Eczaneler