UNESCO Dünya Miras Listesinde yer alan Karabük’ün Safranbolu ilçesindeki 195 yıllık Hamidiyye Camii, halvet odalarının ağır olduğu tek cami özelliğiyle dikkat çekiyor.
"Osmanlı’nın parmak izi", "Açık hava müzesi", "En uygun korunan kent" ve "Korumanın başkenti" üzere unvanlarla anılan ilçedeki Hamidiyye Camii, Safranbolu’daki dini hayatı ve Türk İslam anlayışını derinlemesine yansıtan bir yapı olarak öne çıkıyor.
Hem Türkistan’dan Anadolu’ya bir seyahatin öyküsünü hem de Şaban-ı Veli’nin öğretilerini yaşatan bu cami 18 adet halvet odaları ile dikkat çekiyor.
Tarihçi-Yazar Mehmet Kütükçüoğlu, İhlas Haber Ajansı (İHA) muhabirine yaptığı açıklamada, "Türklerin, Türkistan’dan Anadolu’ya bir seyahat kıssası vardır. Hamidiyye Camii bize gizlice bunu fısıldamaktadır. Ahmet Yesevi anlayışının aslında Safranbolu’da bir izdüşümünü görüyoruz. Halvet odalarıyla özel bir camiyi görüyoruz. Caminin 1835 yılında yapıldığını girişindeki padişah 2. Mahmut tuğrasının altındaki tarihten öğrenmiş oluyoruz ancak dışındaki kitabeden de 1884 yılında minik bir tamir geçirerek ve birtakım eklemeler yapılarak bir tarih daha atıldığını görüyoruz" dedi.
İlk başlarda küçük bir mescitten ibaret olan Hamidiyye Camii’nin halk ortasında ‘Muhtar Camii yahut mescidi’, ‘Zülmiye Camii yahut mescidi’ olarak anıldığını aktaran Kütükçüoğlu, kitabesinde ise Hamidiyye yahut İhsaniye isimlerinin yer aldığını söyledi.
"Şaban-ı Veli kolunun özel mescidi olarak bugün hala ayakta"
Kütükçüoğlu, caminin bir başka özelliğinin ise Şaban-ı Veli kolunun bir modülü olarak geniş bir coğrafyada tesirini göstermesi olduğunu kaydederek şu sözlere yer verdi: "Bu cami, Şaban-ı Veli kolunun feyizlerini Bulgaristan’a kadar yaymıştır. Her yıl Bulgaristan’dan bu mescide gelerek halvete girmek isteyen müminler vardı. Daha sonra Mehmet Emin Efendi’nin postu Nevrekop’a gidiyor. Orada pirlik devam ediyor. Bu sefer de Safranbolulular, Bulgaristan halvete girmek üzere gittiğini görüyoruz. Ne yazık ki, Balkan Savaşları sırasında buradaki mescit Bulgarlar tarafından yakılıp, yıkılsa da Safranbolu’daki Hamidiyye Camii Şaban-ı Veli kolunun özel mescidi olarak bugün hala ayakta ve büyük bir manevi bedel taşımaktadır."
"Halvette terbiye ve ahlak eğitiminden geçiyorlar"
"Camimizde 18 tane halvet odası var" diyen Kütükçüoğlu, "Bu caminin girişinde tabhane dediğimiz bir oda var. Bu tabhane odasında aslında yemekler yapılır. Yoksul fukara, medrese öğrencileri, bir zaviye mantığıyla gelirler, burada kalanlar, karınlarını doyururlar. Halvetten çıkanlarda temel gereksinimleri karşılamak üzere buralardan yararlanırlardı. Halvetilikte, Şaban-ı Veli kolunda ‘az uyku, az yemek, çok zikir, çok fikir’ anlayışı vardır. Tabuta benzetebileceğimiz o ufak odalarda aslında hayatın zevklerinden arınarak nefislerine biraz zulmederek, yanlışsız ve düzgün bir insan olmaya kendilerini adıyorlar. Hayatlarının tahminen bir haftasını, tahminen 40 gününü, tahminen de kendilerinin uygun gördüğü aralıkları burada halvette geçirerek bir terbiye ve ahlak eğitiminden geçiyorlar" biçiminde konuştu.
Kütükçüoğlu, Hamidiyye Camii’ni özel kılan sebeplerden birinin Safranbolu’da halvet odaları ağır olan tek cami olduğunu, Tekke ve Zaviyeler Kanunu’ndan sonra birçok yerden kaldırılan halvet odalarının yepyeni halinin burası olduğunu tabir etti.
Camiyi çevreleyen tarihi yerlerden birinin de 1867 yılında yapılan türbe olduğunu anlatan Kütükçüoğlu, türbede pir Mehmet Emin Efendi ve ailesinin bulunduğunu belirtti.