Bin 117 arkeolojik yapıtı, 268 etnografik yapıtı ve 5 bin 780 sikkesiyle geçmişten izleri bugüne taşıyan Samsun Müzesi’ni 10 ay üzere bir müddette yaklaşık 150 bin kişi ziyaret etti.
İçerisinde arkeoloji ve etnografya müzesi, çocuk müzesi, 346 kişilik konferans salonu, 120 kişilik kütüphane, eser stant salonları, laboratuvarlar, restoran, konuk stant salonu ve çok büyük bir alanı bulunan 22 bin 222 metrekarelik Samsun Müzesi, bin 117 arkeolojik yapıtı, 268 etnografik yapıtı ve 5 bin 780 sikkesiyle geçmişten izler taşıyor. 13 Mart 2024’te açılan müze, 10 ay üzere bir müddette Kültür Yolu Şenliği ziyaretleri de dahil yaklaşık 150 bin kişi tarafından gezildi. 7’den 70’e her yaş kümesine uygun ve dikkat çeken kısımların olduğu müzede birçok kıymetli eser dikkat çekiyor.
2 milyon yıllık Güney Mamudu fosilleri müzede sergileniyor
Samsun Müzesi’nde Samsun’da yapılan hafriyatlarda çıkartılan 66-200 milyon yıllık ammonit fosili, tekrar Samsun’da bulunan 100 milyon yıllık deniz kestanesi (ekhinoid) fosili, 251-545 milyon yıllık deniz lalesi (krinoid) fosili, 1-2 milyon yıllık Güney Mamudu (M. Meridionalis) fosili ve 1-2 milyon yıllık yaban atı (Eguus) fosili sergileniyor. Müzeye gelen vatandaşlar, bilhassa milyonlarca yıl evvelki fosillere ağır ilgi gösteriyor.
Milattan sonra (MS) 3. yüzyıla ilişkin olan mozaik okul inşaatında bulundu, müzede göze hitap ediyor
Amisos Mozaiği, 1958 yılında antik Amisos kentinde (Samsun-İlkadım) bugünkü 19 Mayıs İşitme Engelliler Ortaokulu’nun hafriyat çalışmaları esnasında bulundu. Mozaik, 1959 yılında yepyeni yerinden kaldırılarak eski Samsun Arkeoloji Müzesi’ne yerleştirildi. Özgününde 10 panodan oluşan mozaik tabanı, 56 m2 ölçüleriyle dikkat çekerken, mozaiğin kaldırılması süreci, bir bütün olarak değil de 31 kesime bölünerek, 1,5 metrelik panolar halinde gerçekleştirildi. Mozaik, şu anda Samsun Müzesi’nde özel alanda sergileniyor.
Karun hazinelerinden sonra bulunan en bedelli hazine göz kamaştırıyor
Amisos Hazinesi, Samsun’da 28 Kasım 1995 tarihinde bir inşaat hafriyatı sırasında bulundu. Amisos Doruğu ismini alan yerde bulunan hazine, Pontus Krallığı hanedan üyelerine ilişkin olup 64 kesimden oluşuyor. Amisos Hazinesi cam, madeni, pişmiş toprak, mermer ve altın olmak üzere 5 kategoriye ayrılıyor. Altın yapıtların geçmişi M.Ö. 1. yüzyıla, öbür yapıtların geçmişi ise M.Ö. 4. yüzyıla kadar uzanıyor. Sergilenen eserler ortasında Helenistik Dönem’e ilişkin altın kaplama boncuk taneleri, pişmiş topraktan tütsü kabı, kandil, amphoriskos, altın kolye, akik kolye, altın aplik, altın kolye ucu, altın küpe, altın bilezik, unguentarium (toprak şişe), kurşun kutu, altın taç, altın yüzük, altın kolye sallantısı, altın iğne, altın düğme, cam phiale (delik kase), cam kase, alabastron (zarif şişe), istiridye kabuğundan kozmetik kabı, toprak üzeri altın kaplama sarkaç ve altın diadem (kralların bağlı oldukları otoriteyi temsilen taktıkları kurdele) yer alıyor. Türkiye’de Karun hazinelerinden sonra bulunan en pahalı hazine olma özelliğini taşıyan 64 modülden oluşan Amisos Hazineleri, Samsun Müzesi’nde ilgi odağı oluyor.
Hitit Dini Merkezi Nerik’in kalıntıları tarihe ışık tutuyor
Vezirköprü Ovası’nın ise kuzey kısmında bulunan ve 200’e 1900 metre ölçülerindeki Oymaağaç Höyük, gerek pozisyonu gerekse de buluntuları ile soru işaretlerini ortadan kaldırıyor. Höyükte 2005 ve 2006 yılları ortasında yapılan yüzey araştırmaları ile 2007 yılından bugüne kadar devam eden hafriyat çalışmaları sırasında bulunan 20’nin üzerinde ‘Hititçe çivi yazılı tablet parçası’ en değerli maddi kültür kalıntılarından biri olarak isimlendiriliyor. Yalnızca Nerik’te kullanılan bir teknik hem ahşap hem taştan yapılmış tablet Dahanga’da Nerik kentinin ismi, Nerik’in rableri, Nerik’in Fırtına Yaradanı ve onun eşi Zah(s)apuna ile Haharwa Dağı üzere Nerik’in etrafındaki bölgelerin isimleri geçiyor. Ayrıyeten 2 tablet kesiminde hem ahşap hem taştan yapılmış bir Dahanga’dan bahsediliyor. Dahanga, şimdi bilinmeyen lakin yalnızca Nerik’te bulunan bir mimari öge olarak merak uyandırıyor. Kelam konusu tabletler ve periyodun yapıtları Samsun Müzesi’nde ziyaretçiler tarafından da ağır ilgi görüyor.
5 bin yıl evvel ameliyat edilen kafatası ilgi çekiyor
1981 yılında Samsun’un Bafra ilçesi İkiztepe Höyüğü arkeolojik kazılarında bulunan 5 bin yıllık kafatası, baş delgisi tekniğinin birinci Tunç Çağı’nda kullanıldığını belgelemişti. Samsun Müzesi’nde sergilenen kafatası, vatandaşlar tarafından da ilgiyle incelenirken, birebir kısımda trepanasyon (baş delgi) tekniğiyle kafatası ameliyatı yapılmış 1900 yıllık kafatası da sergileniyor. Ameliyat edilen kafataslarından 5 bin yıllık olanı birinci Tunç Çağı’na, 1900 yıllık olanının ise antik Amisos Kenti Geç Hellenistik ve Erken Roma İmparatorluk periyoduna ilişkin olduğu tespit edildi.
Tunç Çağı’na ilişkin savaş ve avcılık materyalleri Samsun Müzesinde sergileniyor
MÖ 5000’lere gelindiğinde Kalkolitik Çağ’ın en kıymetli buluşları ortasında olan bakır madeninin eritilmesi, insanın uygarlık yolunda attığı en değerli adımlardan biri olarak kabul ediliyor. Fakat bakırın yumuşak ve dayanıksız yapısı bu metalin kullanım alanlarını kısıtlıyordu. MÖ 4000 yılın sonlarında bakır filizlerinin ortasında doğal olarak bulunan birtakım arsenik filizleri, bakırla birlikte eritildiğinde tunç olarak bilinen epey sağlam ve sert metalin ortaya çıkması yeni bir keşif olarak ortaya çıktı. Alışım teknolojisindeki tuncun keşfi, madencilikte yeni bir kapının da aralanmasına neden oldu. Çok sayıdaki deneme yanılmalardan sonra 10’da 1 oranında kalayın bakır ile karıştırıldığında kâfi dayanıklığın ve esnekliğin oluşturduğu görüldü. Böylece ısıtıldığında basitçe formda alan, soğuduğunda ise bakırdan çok daha sağlam ve sert bir yapıya sahip tunç madeni elde edildi. Müzede Tunç Çağı’na ilişkin bronz zıpkın ucu, keski, orak, delici, bız, topuz başı, kulcuklu balta, spatula, balık oltası, hançer namlusu, mızrak ucu, hançer, hançer ucu, balta, keski, taştan kalıp, pota, biley taşı ve kılıflı kemik çakı üzere tarihi eserler yer alıyor.
Pişmiş topraktan yapılan lahitler dikkat çekiyor
Helenistik ve Roma Dönemi’ne ilişkin pişmiş topraktan yapılan tek tekneden oluşan silindirik formlu lahitler ve insan iskeleti, Samsun Müzesi’nde görenlerin ilgisini çekiyor. Tıpkı periyoda ilişkin pişmiş toprak lahit örnekleri Samsun Müzesi’nde ziyaretçilerin ilgisini çekiyor.
Osmanlı’da bir devre ismini veren ‘Köprülüler’ memleketi Samsun’da yaşatılıyor
Osmanlı’da ‘Köprülüler Devri’ olarak bir periyoda ismini veren Vezirköprülü sadrazamlar, Samsun Müzesi’nde yaşatılıyor. Köprülü ailesinin kurucusu Köprülü Mehmed Paşa, aslen Arnavutluk asıllı. Devşirme olarak Enderun’a yerleştirilen paşa, Samsun’un Köprü ilçesinden bir hanımla evlendi ve burayı ikinci memleketi olarak gördü. Sadrazamın Osmanlı’da daha evvelce görülmemiş yetkileri elinde toplamasının akabinde ilçenin Köprü olan ismi, Vezirköprü olarak isimlendirilmeye başlandı. Osmanlı’da padişahlar hariç bir periyoda ismini veren vezirlerin balmumu heykelleri ve Samsun Müzesi’nde ilgiyle takip ediliyor.
Samsun’u küle çeviren yangın müzede aktarılıyor
Samsun’da 1869 yılında çıkan büyük yangında merkezde bulunan konutların tamamı yanmıştı. 500 meskenin yok olduğu yangın anı Samsun Müzesi’nde sergileniyor. Büyük Samsun Yangını, kent halkını evsiz bırakan büyük bir felaket olarak kayıtlara geçerken, hala lisandan lisana anlatılan olay, 3 ay evvel açılan ve 50 bine yakın kişi tarafından ziyaret edilen Samsun Müzesi’nde sergileniyor. Halkın ilkel koşullarda su taşıması ve yangını söndürme eforunun canlandırıldığı yangındaki minyatürler, vatandaşların da ilgisini çekiyor. Devrin Samsun Fransız Konsolosu, İstanbul’daki Fransız Büyükelçiliği’ne gönderdiği raporda Samsun yangını ile ilgili olarak, “Yangında kentimizin 415 konutu yandı. Bütün Samsun halkı artık çok üzgün ve perişan. 2 gün evvel saat 10.00’a yanlışsız yangın çığlıkları kentin pazar merkezinden yükselmeye başladı. Yangının yeri ve çıkış nedeni hakkında birkaç farklı yorum var. Hangisi hakikat aşikâr değil. Yangın tedbirsizlik sonucu çıkmış ve yangının çıkış yerinin bitişiğinde petrolle dolu variller ateş alarak yangının hızla büyümesine neden olmuştur. Bu yangının sebebi buymuş. Bu mağaza, tahtadan yapılmış bir handa bulunduğundan han büsbütün yanarak yok oldu. Kale surları içerisinde yer alan Kale Mahallesi’ndeki konutlar büsbütün yandı. Bu mahallelerde bulunan 500 konut yok oldu” sözleri yer alıyor.