Ordu Büyükşehir Belediye Başkanı Dr. Mehmet Hilmi Güler, Türk fındık sektöründe tekelleşme eğilimi gösteren ve fiyatlara müdahale eden İtalyan Ferrero firmasına karşı beş yıldır sürdürdüğü amansız mücadelede önemli bir zafer elde etti.
Başkan Güler, fındık üreticisinin emeğini hiçe sayan bu düzeni kabul etmediklerini belirterek, "Rekabet hukuku, her ülkenin egemenlik hakkıdır. Biz bu hakkımızı kullandık. Üreticinin hakkını, rekabetçi ve adil bir sistemle korumaya kararlıyız. Bu bir milli duruştur" dedi.
Güler'in mücadelesi 2020'de başladı, tüm ülke takip ediyor
Başkan Güler'in fındık sektöründeki tekelci yapılara karşı savaşı, 2020 yılında yaptığı "Fındığı da fındık fiyatını da Roma, Londra, Washington merkezli oligopolist, yani alıcı piyasasında tekelleşen firmaların insafına ve tekeline bırakmayacağız. Fındığın fiyatını biz belirleyeceğiz" açıklamasıyla başladı. Bu mücadele, 2022'de daha somut adımlara dönüştü. Ağustos 2022'de "Fındığı da fındık fiyatını da monopsonik, yani alıcı piyasasında tekelleşen firmaların insafına ve tekeline bırakmayacağız. Fındığın fiyatını biz yani üretenler belirleyeceğiz. Ben bunun için savaşacağım" diyerek kararlılığını ortaya koyan Güler, Eylül 2022'de ORTAR bünyesindeki fındık bahçesi sahipleri ve üretici temsilcileri adına Ferrero hakkında hukuki süreç başlattığını duyurdu.
Başkan Güler'in girişimleri sonucu, Kasım 2022'de Rekabet Kurumu, Ferrero aleyhine Türkiye'de tekelleşen uluslararası bir firmaya karşı ilk kez soruşturma başlattı. Bu gelişme üzerine Ferrero firmasının üst düzey yöneticileri Ordu'ya gelerek Başkan Güler ile 5 saat süren bir görüşme gerçekleştirdi. Güler, görüşmede Ferrero yetkililerine "Biz 700 bin aileyiz sen 1 ailesin, burada hukuk kuralları geçer, dolayısıyla kurallara uyun ve fiyatınızı ona göre ayarlayın. Biz size karşı değiliz ama sizin hareketleriniz de tedarikçi şeffaflığında değil" mesajını net bir şekilde iletti.
Görüşmenin ardından Rekabet Kurumu, Ferrero hakkındaki soruşturmasını derinleştirdi ve 1,5 yıl süren soruşturma sonrası Ferrero, Rekabet Kurumu'nun tüm taahhütlerini imzalamak zorunda kaldı. Bu taahhütlere göre Ferrero, Türkiye'de referans fiyatının altında kabuklu fındık alımı yapmayacağını ve piyasanın verimliliğini destekleyeceğini kabul etti.
Ancak Başkan Güler, İtalyan firmanın bu taahhütlerinin takip edilebilir sürecini zayıf ve güvenli bulmadığı için, iştirak şirketi ORTAR, Ordu'nun yerel fındık firması, Ziraat Odaları ve Borsa ile birlikte hukukçu Av. Ali Mertan öncülüğünde Ankara 15. İdare Mahkemesi'ne dava açtı.
Türk yargısından tarihi karar: Ferrero taahhütleri iptal edildi
Ankara 15. İdare Mahkemesi, Mart 2024 tarihinde Ferrero'nun Rekabet Kurumu'na verdiği taahhütleri yeterli bulmayarak iptal etti. Bu karar, İtalyan firmanın Rekabet Kurumu ile yeni ve daha ağır şartları taşıyan taahhütler için yeniden masaya oturması gerektiği anlamına geliyor.
Başkan Güler, mahkemenin bu kararını "büyük bir aşama" olarak nitelendirdi. Güler, "Bu karar sadece bir belge iptali değildir; bu karar sonucu fındığın hakimiyeti üreticinin eline geçti. Rekabet hukuku, her ülkenin egemenlik hakkıdır. Biz bu hakkımızı kullandık. Çünkü, fındıkta fiyatı üreticinin değil, alıcının belirlediği bir monopsonik yapı oluşmuştu. Biz bunu belgeleriyle ortaya koyduk. Bu düzeni kabul etmedik, çünkü bu düzen fındık üreticisinin emeğini hiçe sayıyordu. Biz rekabete karşı değiliz. Biz her şeyin düzgün yürümesini istiyoruz" şeklinde konuştu.
"Arz fazlası yalanı yıkıldı, bu karar ders kitaplarına girecek"
Başkan Güler, Ferrero'ya karşı başlattıkları hukuk mücadelesinin basit bir şikayet dilekçesinden öte olduğunu vurguladı. "1935'ten itibaren çıkan tüm fındık mevzuatını, yönetmelikleri, kararları bir araya getirerek devletin fındık hafızasını oluşturduk. Avukat Ali Mertan, hukukçu arkadaşlarımız, ziraat odaları, gıda firması, borsa gibi sağlam ortaklarla iş birliği yaptık, güçlü bir dosya hazırladık. Sonuç olarak, tarihte ilk kez fındık piyasasındaki tek alıcı baskısı mahkeme kararıyla belirlenmiş oldu. Ferrero artık Türkiye'de doğrudan alım, kırma ve ihracat yapamayacak, bu düzenlemeyi yeniden Rekabet Kurumu yapacak" diye konuştu. Güler, bu kararı "Ders kitaplarına girecek nitelikte bir karar" olarak tanımladı.
Yıllardır fındık sektöründe "arz fazlası var" söylemiyle üreticinin zayıflatıldığını belirten Güler, bu algının gerçek dışı olduğunu ve bilimsel verilerle çürüttüklerini söyleyerek, "Fındık, Karadeniz'in alın teridir. Türkiye'nin stratejik tarım ürünüdür. Bugün arz fazlası değil, kaliteli üretim ve sürdürülebilir verimlilik eksikliği sorun olarak karşımızda duruyor. Gerçekler artık gün yüzüne çıktı" diye konuştu.
Üreticinin hakkını rekabetçi ve adil bir sistemle korumakta kararlı olduklarını yineleyen Güler, "Biz bunları yapmasaydık yerli kırma fabrikaları tehlikeye girecekti ve binlerce kadınımız işsiz kalacaktı. Bu mesele hepimizin meselesi. Fındıkta artık oyun kurulmasına izin vermeyeceğiz. Bu kararla birlikte fındığın geleceği artık daha yerli ve daha adil temellere oturmuştur" ifadeleriyle sözlerini tamamladı.
