Böbrek yetmezliğinde başlangıçta herhangi bir belirti görülmeyebilir fakat böbreklerin çalışma kapasitesi zarar gördükçe vücuttaki su ve elektrolit dengesi bozulmaya başlar ve güçsüzlük, nefes darlığı gibi ilk belirtiler hissedilir.
Bu noktada ayaklar ve bacaklar başta olmak üzere vücut genelinde şişlik meydana gelir. Böbrekler yeterli kapasitede çalışmadığı için idrar çok azdır. Başlangıçta sık görülen diğer böbrek yetmezliği belirtileri ise iştah azlığı, mide bulantısı ve kusmadır. Bunun dışında böbrekler her türlü duruma kolay uyum gösteren güçlü bir organ olduğu için, böbrek yetmezliğinin ciddi belirtileri, böbrekler geri döndürülemez şekilde hasar görene kadar ortaya çıkmayabilir.
Böbrek yetersizliğinin başlangıç belirtileri nelerdir?
Kronik böbrek hastalığı / yetmezliği ileri aşamaya gelinceye kadar genellikle ciddi belirti vermeyebilir. Bununla birlikte aşağıdaki belirtilerden biri veya birkaçına sahip olan kişilerde kronik böbrek hastalığı / yetmezliği olabileceği akla gelme ve gerekli testler yapılmalıdır;
Halsizlik, çabuk yorulma ve enerji kaybı
Konsantrasyon bozukluğu
İştahsızlık
Uyku bozuklukları
Geceleri kas krampları
Ayak ve bacakta şişlik olması
Özellikle sabahları göz çevresinde şişlik olması
Ciltte kuruluk ve kaşıntı
Özellikle geceleri daha sık idrar çıkma.
Kronik böbrek hastalığı / yetmezliği herhangi bir yaşta ortaya çıkabilir. Bununla beraber aşağıdaki durumlardan birisine sahip olanlarda böbrek hastalığı ve yetmezliği gelişmesi olasılığı daha fazladır. Diğer bir deyişle bu durumlardan birisine sahip olanlarda böbrek hastalığı riski yüksektir;
Şeker hastalığı
Tansiyon yüksekliği (tansiyon yüksekliği)
Şişmanlık
Yaşlılık
Ailesinde diyabet, hipertansiyon ve böbrek hastalığı bulunması
Sigara içenler
Böbrek yetmezliğinin nedenleri nelerdir?
Genel olarak KBH nın en sık görülen nedenleri şeker hastalığı (diabetesmellitus), tansiyon yüksekliği (hipertansiyon), nefritler (glomerülonefritler, intersitiel nefritler vs), ürolojik nedenler (idrar yolu taşları ve idrar yolu tıkanmaları) ve kistik böbrek hastalıklarıdır. Ülkemizde son dönem böbrek yetmezliğine yol açan hastalıklar arasında ilk üç neden şeker hastalığı, tansiyon yüksekliği ve glomerülonefritler olup bunları ürolojik hastalıklar, kronik tubülointerstisiyel hastalıklar ve pyelonefritler izlemektedir. Çocukluk yaş grubundaki hastalarda ise böbrek yetmezliğine götüren en önemli nedenler ise vezikoüreteralreflü, tekrarlayan ürinerinfeksiyonlar ve kronik glomerülonefritlerdir.
Böbrek yetmezliğine nasıl teşhis edilir?
Kronik böbrek hastalığı / yetmezliği genellikle son dönemde kadar belirti vermediği için hastalığın belirlenmesi ancak yapılacak idrar ve kan testleri ile mümkün olur. Bu amaçla kanda kreatinin ölçümü ve glomerülerfiltrasyon hızı (GFH) hesaplanması ve idrarda protein / albumin tayini ile teşhise ulaşılabilir. Ultrasonografik tetkik ile de böbreklerde yapısal anormallikler ortaya konulabilmektedir.
Böbrek yetmezliği tedavisi
bobrek-tasiSon 10 yılda yapılan klinik araştırmalar ACE inhibitörleri /ARB lerin kullanılması ile RAS ın bloke edilmesinin KVH, diabet, tansiyon yüksekliği ve KBH na bağlı hastalık yükünü anlamlı düzeyde azalttığını göstermiştir. Bu ilaçların maliyetleri ise nispeten düşüktür. ACE inhibitörleri /ARB leri böbrek hastalığının ilerlemesini önlemekte veya yavaşlatmakta ve albüminüriyi azaltmaktadır. Böbrek hastalığının erken teşhisi ve önlenmesinin teşvik edilmesi Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından önerilen hedeflerin başarılması için önemli ilk adım olacaktır; bu girişimlerle dünyada kronik hastalıklara bağlı ölümlerin (gelecek 10 yılda beklenen 36 milyon önlenebilir ölümde) %2 oranında azaltılması mümkün olacaktır.