Özellikle Karadeniz, İç Anadolu, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri’nde geleneksel yöntemlerle elde edilen dut pekmezi, hem doğal tatlandırıcı olarak hem de şifa kaynağı olmasıyla dikkat çekiyor.

Yüzyıllardır süregelen bu gelenek, günümüzde de yaşatılmaya devam ediyor. Karabük'ün ilçe ve köylerinde geleneksel yöntemlerle üretilen dut pekmezi, zahmetli yapım süreciyle dikkat çekiyor. Peki, yaz döneminde toplanan beyaz veya karadut, nasıl oluyor da yoğun kıvamlı, koyu renkli ve besleyici bir pekmeze dönüşüyor? İşte detaylarıyla dut pekmezi yapım süreci:

Dut Pekmezi Tarifi (Geleneksel Yöntemle)

Malzemeler:

• 10 kg taze beyaz veya karadut
• 1 çay kaşığı temiz toprak (pekmez toprağı – isteğe bağlı, geleneksel yöntemle)
• Geniş bir kazan
• Temiz tülbent veya süzgeç

Yapılışı:

1. Dutlar toplanır ve ezilir:
   Taze dutlar yıkanır, saplarından ayıklanır. Büyük bir kazan ya da leğene alınarak tahta tokmakla ezilir. Ezme işlemi sırasında meyvenin suyu çıkar.
2. Süzme işlemi:
   Ezilen dutlar, temiz bir tülbent yardımıyla süzülür. Bu işlem sayesinde meyvenin posası ayrılır ve sadece suyu kalır. Bu aşamada dutun doğal aroması korunur.
3. Toprakla durultma (isteğe bağlı):
   Geleneksel yöntemde, süzülen dut suyuna az miktarda “pekmez toprağı” eklenerek karıştırılır. Bu, şıra (dut suyu) içindeki yabancı maddelerin çökmesini sağlar. 4–5 saat bekletilir ve üstteki berrak kısım tekrar alınır.
4. Kaynatma:
   Şıra büyük bir bakır kazana alınır ve odun ateşinde ya da ocakta kaynatılır. Kaynama süresi yaklaşık 4-5 saat sürer. Sürekli karıştırılır ve üzerindeki köpükler alınır. Bu aşamada şıra koyulaşarak pekmez halini alır.
5. Soğutma ve saklama:
   Koyulaşan dut pekmezi ocaktan alınır, soğumaya bırakılır. Soğuduktan sonra cam kavanozlara veya şişelere doldurularak serin ve güneş görmeyen bir yerde saklanır.

Uzmanlar Uyarıyor: Şeker Yerine Pekmez Tüketin

Beslenme uzmanları, özellikle çocuklar ve yaşlılar için yüksek enerji veren dut pekmezinin doğal bir şifa kaynağı olduğunu belirtiyor. Kansızlığa karşı birebir olan pekmez, bağışıklık sistemini güçlendirici etkisiyle de biliniyor. Ancak her şeyde olduğu gibi, ölçülü tüketim öneriliyor.

Kültürel Bir Miras

Köy meydanlarında kazanların başında dut pekmezi kaynatan kadınlar, bu geleneği çocuklarına da öğretiyor. Yalnızca bir gıda ürünü değil, aynı zamanda kültürel bir miras olarak yaşatılan dut pekmezi, Türkiye’nin dört bir yanında sofralarda yerini alıyor.