Sevgili okuyucularım: Gezmek ve yürümek biliyorsunuz birçoğumuzun sevimli hobileri arasında gelir. İkisi arasında fark var mıdır, diye sorarsanız eğer, pek bir fark görünmüyor gibi. Yürüyorsanız eğer geziyorsunuz demektir. Her gezen yürüyor mudur? O biraz tartışılır. Arabayla da gezebilirsiniz mesela. Otobüsle de pek tabiî. At vb. bineklerle de gezenleri özellikle kırsal bölgelerde görebilirsiniz.
Tarihimizde gezmek kavramına cuk diye oturacak şekilde bir örnek aklınıza geliyordur, diye düşünüyorum: Evliya Çelebi. “Tebdil-i mekânda ferahlık vardır.” tam da ona göre uyarlanmış bir kavram.
Biz çocukken, 1986-1991 yılları arası TRT-1 kanalında yayınlanan “Az Gittik Uz Gittik” adlı çizgi filmde; Evliya Çelebi ile atı Küheylan’ın başından geçen maceraları anlatılırdı. Evliya Çelebi’yi konu alan; çizgi filmle normal kamera çekim arası karıştırılmış bir programdı bu.
Giriş jeneriğinde: Evliya Çelebi Küheylan’ın üzerinde iken, arka planda dönen bir dünya resmediliyordu. Az Gittik Uz Gittik yazısından sonra; Evliya Çelebi kuş kanadıyla yazı yazarken atı Küheylan gelir, mavi mürekkebi döker; Evliya Çelebi ise tüm odayı saran mürekkebin taşıdığı kitabın üzerinde tıpkı uçan halıyla uçuyormuşçasına göğe yükselir. Tam o anda gezilen ilin ismi yazardı.
Bu arada kısa bir anekdot daha ekleyeyim: Küheylan’ı da seslendiren, kendisini Kurtlar Vadisi’nden “Laz Ziya” lakabıyla tanıdığımız İstemi Betil’den başkası değildi.
O programda, güzel ülkemizin çoğu ili Evliya Çelebi’nin gözünden tanıtılırdı. O bölümdeki ilin tarihi güzellikleri, gezilip görülecek yerleri hakkında, biraz da çocukça bilgiler verilirdi. O zamanlar çokça izlediğim nadir programlardandı.
Son bir yılda okuduğum Tanpınar’ın “Beş Şehir” inden de aynı tadı aldığımı söylemeliyim. Tanpınar Ankara ile başlar, Erzurum, Konya, Bursa’yla devam eder; diğerlerine göre hacimce büyük İstanbul’la kitabı bitirir. Onun da demek ki tebdil-i mekâna ihtiyacı varmış diyebiliriz bu noktada.
Ayrıca, sizlere önereceğim bir TRT yapımı daha var: TRT-2’de de yayınlanan TRT İzle’den de ulaşabileceğiniz “Sanatçının Şehri”. Şu an on bölüm var izlemeye doyamayacağınız. Sanatçı ve var olduğu şehri konu alan kısa bir hatıra tadında ilerliyor program.
İşte o programda vurgulanan özelliklerden biri de “yazmak için gezmek” ifadesidir. Meğerse çoğu yazar, aklına gelen ya da takılan konuyu şöyle bir şehrini yürüyüp gezerek yazmaya demliyormuş. Demek ki ayaklarla ve beynimizle irtibatlı bir üretkenlik tarafımız olmalı. Zaten “Sanatçının Şehri”nde de sanatçı sürekli hareket halinde bir konumda. Yanında da çantası eksik olmuyor. Konsept demek ki böyle. Ha bir de unutmadan; programdaki çay faslını da ekleyeyim, sevgili dostlar.
Şimdi şu ana kadar bahsettiğimiz bu gezinti olayı, Evliya Çelebilik’ ten Webliyâ Çelebiliğe döndü ama olsun. Zaten önemli olan “gezmenin” mecra değiştirse bile, hiç yok olmayacağı.
Bu kutlu ülkeyi, 01 plakalı Ford marka minibüsüyle gezen ve karış karış bilen bir seyyahı da burada anmadan geçemeyeceğim. Kendisi aslında “Fakir Baykurt’un Eşekli Kütüphaneci” tarzına yakın bir kitap satıcısı. Bahsettiğim isim: Avşar Yörük’ü Türklerinden Sami Uzamaz Bey. Onunla geçen hafta Kastamonu Ağlı seyahatinde, okulumuza uğrama sebebiyle tanıştık. Ayrılırken ise seneye görüşme sözüyle uğurladık.
Bitirirken adam dedi ki: “Hoş gezenin hoş kalfası, ustalığa terfi edecek mi acaba?”
Diğeri cevapladı: “Gönlün ferah olsun! Gezmenin ustası olmaz, gezenlerin hepsi kalfadır.” Gezenler bunu zaten bilirler!
