Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığının (GİB) kayıt dışı ekonomiyle mücadele kapsamında gerçekleştirdiği saha denetimleri 2024 yılında 1,1 milyonu aştı.
Bakanlıktan edinilen bilgiye göre, kayıt dışı ekonomiyle mücadelesini aralıksız sürdüren GİB, bu kapsamda saha denetimlerine de ağırlık verdi.
Başkanlık, vergi kayıp ve kaçağını önlemek, uyumsuz mükellefleri tespit etmek için analizler gerçekleştiriyor ve buna göre denetlenecek mükellef gruplarını tespit ediyor. Ayrıca ihbar ve şikayetlerle sahadan gelen öneriler de değerlendirilerek denetim alanları seçiliyor.
GİB, 2024 yılında çok sayıda sektörde KDV oran uyumsuzluğu, belge düzeni, ödemelerin kayıtlarla uyumu gibi kayıt dışılığa sebep olabilecek hususları denetledi. Bu çalışmalara bandrollü ürün ve akaryakıt ürünlerine yönelik denetimler de dahil edildi.
Böylece, birçok konu ve sektörü kapsayan 1 milyon 125 bin 410 saha denetimi gerçekleştirildi. Bu denetimlerde tespit edilen uyumsuzluklar nedeniyle 7,4 milyar lira ceza kesildi.
Denetimlerde, 32 bin 255 kişinin hiç vergi kaydı olmadan tamamen kayıt dışı çalıştığı tespit edildi. Bu tespitler üzerine gerekli işlemler tamamlanarak 10 milyar lira vergi tahakkuk ettirildi.
Kira geliri beyan eden mükellef sayısı 376 bin arttı
Başkanlığın kira gelirlerine yönelik 2024 yılında gerçekleştirdiği çalışmada içinde kiracı olduğu değerlendirilen 425 bin konutta yoklama yapıldı.
Bu kapsamda 376 bin yeni mükellefin beyanname vermesi sağlandı. Böylece 2024 yılına ilişkin beyanname veren mükellef sayısında bir önceki yıla göre yüzde 26 artış meydana geldi.
Çalışma, 55 bine yakın mükellefin de geçmiş yıllara ait kira beyannamesi vermesini sağladı. Verilen bu beyannamelerle 3,1 milyar lira kira geliri beyan edildi.
GİB tarafından bu yıl da kira gelirlerinin doğru beyanı için benzer çalışmalar yapılacak.
Bandrollü ürünlere özel takip
Öte yandan, tütün ve alkollü içkilerde 2007 yılında başlayan bandrol uygulamasıyla bu ürünlerin kaçak veya kayıt dışı olup olmadığı kolaylıkla tespit edilebiliyor. Gelir İdaresince bu alanda yetiştirilmiş bandrol ekipleriyle denetimler aralıksız sürdürülüyor.
Bandrol ekipleri, 2024 yılında 16 milyondan fazla sigara ve alkollü içki ile yaklaşık 600 milyon dal makaronu denetledi. Bu denetimlerde kaçak olduğu tespit edilen 2 milyon sigara ve alkollü içki ürünü ile 120 milyon dal makaron, adli sürecin başlatılması amacıyla kolluk kuvvetlerine bildirildi.
132,5 milyar liralık kayıt dışı hasılat için izaha davet
GİB tarafından nakdin yoğun kullanıldığı sektörlerde izaha davet ve gönüllü uyum süreçleri de başlatıldı.
Fiziki ve sanal POS cihazlarının usulsüz kullanımı veya IBAN yoluyla yapılan tahsilatlarla kayıt dışı bırakılan hasılatlar da analiz edildi. Bu yollarla elde edilen ancak kayıtlara yansımayan hasılatlar için mükelleflerden izahat istendi.
Şirketlerin ortaklarına dağıttığı ve beyan edilmesi gereken kar payı, sporcuların elde ettiği ücret gelirinin beyanı, özel tekne ve yat satışları gibi özellikli konuların da arasında olduğu 25 farklı konuda vergi ziyaına neden olan mükellefler tespit edildi.
Bu kapsamda 137 bin 25 mükellefle temasa geçilerek, 132,5 milyar lira kayıt dışı hasılat için gönüllü uyum ve izaha davet çalışması başlatıldı. İlk aşamada 252 bin 322 beyanname ile 27,3 milyar liralık kayıt dışı hasılatın beyanı sağlandı.
Çalışma sonucunda kayıt dışı bırakılan hasılatı beyan etmeyen mükellefler hakkında gerekli işlemler yapılacak.
“Vergiye gönüllü uyum gözetilecek”
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, bu alandaki denetimlerin önemine işaret ederek, “Geçtiğimiz yıl yaptığımız düzenlemelerle vergi cezalarında etkinliğin artırılması amacıyla ceza tutarlarında önemli artışlar yaptık, kayıt dışı çalışan mükelleflere artırımlı cezalar öngördük. Ayrıca daha önce ceza uygulaması bulunmayan uyumsuzluklara da ceza uygulaması getirdik. Geçtiğimiz yıl olduğu gibi bu yıl da kayıt dışılıkla mücadelemiz aralıksız devam edecek.” dedi.
Kayıt dışılıkla mücadele amacıyla yaptıkları saha denetimlerinde çok önemli tespitlerde bulunduklarını vurgulayan Şimşek, şunları kaydetti:
“Vergide adalet ve verimlilik ilkesi çerçevesinde kayıt dışı ekonomiyle mücadeleye yönelik denetimlerimiz yeni nesil analiz teknikleriyle sürecek. Bakanlık olarak bu yıl da bir yandan vergiye gönüllü uyumu gözetirken bir yandan da kayıt dışıyla mücadele denetimlerimizi katbekat artırarak yeni bir safhaya geçeceğiz.”