Kastamonu Üniversitesi tarafından 700 yıllık bir geçmişe sahip şimşir kaşıklar için coğrafik işaret evrakı alınacak. Hususla ilgili düzenlenen atölyede, Osmanlı periyodunda Kastamonu’daki 8 köyde yıllık 2 milyona yakın şimşirden üretildiği belirtildi.
Kastamonu Üniversitesi öncülüğünde Kastamonu Teknokent, Teknoloji Transfer Ofisi ile Ormancılık ve Tabiat Turizmi İhtisaslaşma Koordinatörlüğü tarafından "Geleneksel Kastamonu Şimşir Kaşık İmal Atölyesi" programı düzenlendi. Kastamonu Teknokent İdari Binasında gerçekleştirilen atölye çalışmasına, Kastamonu’nun Şenpazar ilçesinde 50 yılı aşkın şimşir kaşık yapan ve devlet sanatkarı unvanı verilen Yüksel Erdoğan katıldı. Akademisyenlerle öğrencilerin katıldığı programda şimşir kaşık üreticisi Yüksel Erdoğan, yanında getirdiği materyallerde şimşir kaşık imalini anlattı. Şimşir kaşığın Kastamonu’ya yaygınlaştırılması için yapılan çalışmada Erdoğan, akademisyenlerden ve öğrencilerden gelen soruları da yanıtladı. Erdoğan, şimşir ağacı ile kaşığın değerinden de bahsederek bilhassa hakkında bilgiler verdi.
"Kelebek hastalığı nedeniyle şimşir ağaçları yok oluyor"
Yarım asırdır şimşir kaşık yaptığını tabir eden Yüksel Erdoğan, "Eskiden kaşık yapılırdı yalnızca artık çatal, kaşık, bıçak üzere 20’den fazla çeşidini yapıyoruz. Ağaç ıstırabı çekiyoruz. Ağaçlar yok oluyor. Ağaçlara kelebek hastalığı geldi. Bu hastalık 4 yıl sürdü, yüksek yerlerde şimşir ağacının yaşını bulabiliyorsunuz lakin alçak yerlerde daima ağaçlar kurudu. Bu bahisle ilgili Şenpazar Orman İşletme Müdürlüğüne dilekçe verdim. Şimşir ağaçları yok olmasın, çürümesin dedim, bize bu kuruyan ağaçları verin dedim. Dilekçem de hala geçerli lakin vereceklerini söyleyip iki yıldan beri bizleri bekletiyorlar" dedi.
"700 yıldan fazla bir geçmişe sahip"
700 yıldan fazladır şimşir kaşık üretiminin yapıldığını söyleyen Erdoğan, "Şu anda şimşir kaşığın en sakin vakti, bitmenin eşiğine geldi. Osmanlı devrinde Şenpazar’da 8 köyde yıllık 1 milyon 800 bin şimşir kaşığı üretiliyordu. Osmanlılar, bu üretilen kaşığın yüzde 10’unu yani 180 bin kaşığı vergi olarak alıyormuş. Beşerler o periyotta boş vakitlerinde daima kaşık yapıyorlardı. Gaz lambasının ışığında gece saat 11.00’e kadar kaşık üretirlerdi. Artık artık insan kalmadı köylerde, köylerde kuşak sona hakikat gidiyor artık. En genci benim 63 yaşındayım" diye konuştu.
"Bu yıl 7 binden fazla kaşık siparişini geri çevirdim, yetiştiremiyorum"
Şimşir kaşığa talebin çok fazla olduğunu ve yetiştiremediğini belirten Erdoğan, "Devamlı gelen siparişleri geri çeviriyorum. Bu yıl 7 binden fazla kaşık siparişini geri çevirdim. 7 bin kaşığın üretimi bir yıl sürüyor. İstek çok fazla ancak yetiştiremiyoruz. Şu anda lüks restoranlarda dahi şimşir kaşık kullanılıyor. Bundan artık çatal, bıçaklarını da yapıyoruz. Bir de bu kaşıklar anti bakteriyel özellikte olmasından dolayı biraz daha fazla kullanılıyor. Tabipler dahi tavsiye ediyor" biçiminde konuştu.
"Şimşir kaşığın coğrafik işaretinin alınması noktasında üniversite olarak gerekli çalışmaları başlayacağız"
Kastamonu Teknoloji Transfer Ofisi olarak mahallî idarelerle çalışmalar yürüttüklerini söyleyen Kastamonu Üniversitesi Teknokent Genel Müdürü Prof. Dr. Alperen Kaymakcı ise, "Bölgemizde bâtın kalmış pahaların yahut gereğince ilgi görmeyen bedelleri gün yüzüne çıkarmak ve coğrafik işaretten alınması niyetiyle Teknoloji Transfer Ofisindeki arkadaşlarımızla birlikte Kastamonu’nun ilçelerine ziyaretler düzenliyoruz. Bu kapsamda bir ziyaretimizi de Şenpazar’a gerçekleştirdik. Şenpazar’daki ziyaretimizde belediye liderimiz ve devlet sanatkarı Yüksel Erdoğan ile görüşüp şimşir kaşık üretim atölyesi etkinliğimizi gerçekleştirdik. Bölgede şimşir kaşığın değerli bir kıymet olduğunu, bunun 700 yıldır bir mazisinin olduğunu, Osmanlı devrine kadar gittiğini ve bu kapsamda yıllık önemli sayıda şimşir kaşığı, çatal, bıçak üzere mutfak gereçlerinin üretildiğini öğrendik. Bu kapsamda yaptığımız araştırmalarda şimdi şimşir kaşığının coğrafik işaretinin alınmadığı tabir edildi. Biz de üniversitemiz Teknoloji Transfer Ofisinde yer alan Paten Takviye Ofisi, bu hususta belediyelerle sıkı bir işbirliği içerisinde bulunuyor. Bu kapsamda belediyelere danışmanlık hizmeti sunabiliyoruz. Bizler de şimşir kaşığın bilhassa coğrafik işaretinin alınması gerektiği konusunu lisana getirdik. Üniversite olarak bu kapsamda gerekli çalışmalara başlayacağız. Daha evvel şimşir kaşık ile ilgili Sakarya’da alınmış bir coğrafik işaret mevcut. Bizdeki eserin de farklı özellikler gösterdiğini düşünürsek, artık coğrafik işaretin alınabileceğini açıkçası düşünüyoruz. Bu kapsamda Teknokent’te bir aktiflik düzenledik. Şimşir kaşık üretim atölyesinde Yüksel Erdoğan Bey bizi kırmadılar, geldiler ve burada üniversitemize duyurduk. Bu etkinliğimizi üniversitemizden önemli sayıda öğrenci arkadaşımız katılarak, şimşir kaşık üretimini izlediler. Burada maksadımız hem öğrencilerin bölgenin kıymetli bir pahası olan şimşir kaşığı anlaması, öğrenmesi ve tahminen de bu gençlerimizden bir girişimcinin çıkarak şimşir kaşık üretimine başlamasına aslında bakarsanız biz, önemli manada desteklemek istiyoruz. Biz, Kastamonu Üniversitesi olarak ormancılık ve tabiat turizm alanında ihtisaslaşan üniversitesiyiz. Bu kapsamda bölgenin, bölgesel kalkınmasını güçlendirecek bölgedeki dinamikleri ortaya çıkaracak, bölgede bilinmeyen kalmış kıymetleri ortaya çıkaracak her türlü projeyi ihtisaslaşma projesi olarak kabul ettiğimiz için bunların gün yüzüne çıkarılması, bunların Kastamonu’nun bir pahası haline gelmesi noktasında çalışmalarımız devam ediyor" sözlerini kullandı.
"Şimşir kaşığın tekrardan yaygınlaştırılması ve ülke iktisadına kazandırılması gerekiyor"
Şimşir odununun Türkiye’de en ağır ağaç çeşitlerinden bir tanesi olduğunu anlatan Prof. Dr. Kaymakcı, "Şimşir odunu Türkiye’deki en ağır ağaç tiplerinden bir adedidir. Bodur ağaçlar düzeyindedir ve hayli az çap yapan ağaçlar sınıfındadır. Zira çok önemli bir yoğunluğu vardır. Artık ağacı aslında şimşir kaşık üretiminde değerlendirilmesinin de en değerli sebeplerinden bir tanesi epey ağır olmasıdır. Alışılmış başka bir değerli sebep ise artık ağacın anti bakteriyel bir odun olması hasebiyle bilhassa besin kesiminde ağır kullanılmasının münasebetini bu biçimde tabir edebiliriz. Barındırdığı şimşir ağacı ekstra faal unsurlar sebebiyle anti bakteriyel özelliğe sahiptir. Anti bakteriyel özellik bunun bünyesinde bakteri tutmasını maniler. Doğal bir kaşık kullanarak yemeklerinizi rahat bir formda yiyebilirsiniz bu sayede. Kaşık üretimini yahut mutfak ekipmanları üretilmesini de çıkış noktasını bu biçimde tabir edebiliriz. Bölgede aslına bakarsanız geçmiş yıllarda çok güçlü bir kaşık üretimi mevcuttu. Cide, Şenpazar ve Pınarbaşı ilçelerinde her köyde 40-45 civarında insan şimşir kaşığı üretimi yapıyordu. Şu anda Kastamonu’ya baktığımız vakit bu işle uğraşan kişi sayısı azaldı. Kimi kaynaklara nazaran 10 civarına kalmış. Bunun tekrardan yaygınlaştırılması ve bu eserlerin Kastamonu iktisadına ve ülke iktisadına kazandırılması gerekiyor. Bu kapsamda da önemli adımların atılması gerekiyor. Bunun da birinci adımını burada atmış bulunuyoruz" dedi.