“Kaleli Kentleriyle Türkiye” kitabının yazarı Arkeolog Nezih Bagelen Safranbolu’ya geldi. “Safranbolu Kalesi”nin suya erişimi sağlayan kaçış tünelinin Safranbolu’da bir kalenin varlığını güçlendirdiği ve geçmişi ile ilgili ara boşlukları doldurabileceğini işaret etti. Safranbolu Kalesi’ne ait olduğu gözlemlenen tünelin de Pontus Krallığı, Helenistik dönemine tarihlendirilmesi yönünde önemli gözlemler, ipuçları ve saptamalar sağladığını ifade etti.

Safranbolu’nun Arkeoturizm Potansiyeli

Arkeolog Nezih Başgelen’in bu tespiti ile 2021 yılında kamuoyuna yansıyan ‘Paflagonya Geçidi‘, Tümülüsleri, Cinci Han’ın drenaj sistemi (algunlar), kaya mezarları Safranbolu’nun turizm odaklarını zengin kılıyor. Kentin kalbini oluşturan muhteşem yapısı ve kenti zenginleştiren unsurların makro ölçekli olarak inceleme altına alınması önem taşıyor. Böylece kentin Frigya’ya kadar uzanan tarihi katmanları ile ilgili kesin tarihlendirilmesi yapılarak, ara boşlukları dolduracak ve buradaki kalenin varlığını da netleştireceği görülüyor.

Safranbolu Belediye Başkanlığı’nın düzenlediği “Ramazan Akşamları Kültür Sanat Sohbetleri”nin konuğu olarak Safranbolu’ya gelen Arkeolog Yazar Nezih Başgelen, Araştırmacı Cemil Belder ile birlikte “Safranbolu Kalesi”nin suya erişimi sağlayan kaçış tünelinde bir araya gelerek açıklama yaptı. Başgelen konuşmasında, “Tünel, Anadolu genelinde özellikle bulunduğumuz coğrafyadan Kastamonu’dan Karabük’ten Adıyaman’a kadar benzer örneklerini çok yoğun bir şekilde kalelerde izlediğimiz suya iniş merdivenlerinin ya da kaçış merdivenlerinin tipik bir örneğidir. Özellikle bunların Mithridatis Savaşları, (MÖ 88 ve MÖ 63 yılları arasında Roma’nın Pontus Krallığı ve müttefiklerine saldırdığı üç savaş, Pontus Krallığı Anadolu’nun çoğunluğuna sahipti) sırasında Mithridatis’in kontrol ettiği kalelerde çok yoğun kullanıldığını görüyoruz. Son yıllarda yapılan araştırmalar bunların daha kesin tarihlenmesi konusunda bize çok önemli gözlemler, ipuçları ve saptamalar sağladı. Safranbolu’nun da böyle bir değere sahip olması, onun geçmişiyle ilgili ara boşlukları dolduran ve buradaki kalenin varlığını daha da güçlendiren bir unsur olaraktan karşımızda ve biçimlendirmektedir. Bu değerin bir an evvel Safranbolu gezi programları içinde görülebilir. Hatta hatta belirli yerleri daha da temizlenerek görsel açıdan da daha rahat izlenebilir hale gelmesi, Safranbolu turizmine çok önemli değerleri katmayı sağlayacaktır. Böyle bir değeri yerinde görmekten, böyle bir tünelin varlığını, onları bulan arkadaşlarla birlikte izlemekten çok büyük kıvanç duydum. Hem bunun öneminin ayırdına vararak kamuoyuyla paylaşan dostlarıma da çok teşekkür ediyorum. Onlarla birlikte böyle bir keşfi yerinde görmekten dolayı da ayrıca daha büyük mutluluk duyduğumu da belirtmek isterim.” dedi.  

Safranbolu’nun tarihi ve kültürel mirasını inceleyen Arkeolog Başgelen, kentin kale ve yerleşim ilişkisinin detaylı bir şekilde incelenmesi gerektiğini belirtti. Yapılan bilimsel çalışmalar, kent kalelerinin su kaynaklarına yakın, kayalık üzerine konumlandırıldığını ve savunma sistemlerine sahip olduğunu ortaya koydu. Ancak bölgenin tarihinin tam olarak belirlenebilmesi ve bilgilerin güncellenmesi için yeni arkeolojik çalışmaların yapılması gerektiği vurgulandı. Bu çalışmaların, Safranbolu’nun arkeoturizm potansiyelini artıracağı ve kale kent yerleşim düzenine ışık tutacağı ifade edildi. Safranbolu’nun tarihi ve kültürel mirasının daha iyi anlaşılmasını sağlayacak bu çalışmaların ivedilikle yapılması gerektiği özellikle vurgulandı. (Esra Oğuzkağan Özkan)