GÜMÜŞHANE (AA) - BEŞİR KELLECİ - Gümüşhane'nin Kelkit ilçesindeki Satala Antik Kenti'nde yapılan hafriyatlarda çok sayıda kılıç ve mızrak kalıntısının yanı sıra çok kollu büyük şamdan ortaya çıkartıldı.
İlçeye bağlı Sadak köyü hudutları içerisindeki antik kent ile kuzey ve batısında yer alan mezarlık alanında, Kültür ve Turizm Bakanlığının müsaadesiyle Gümüşhane Valiliği, Kelkit Kaymakamlığı, Kelkit Belediyesi ve Türk Tarih Kurumunun takviyesiyle hafriyat çalışmaları gerçekleştiriliyor.
Bartın Üniversitesi Arkeoloji Uygulama ve Araştırma Merkezi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Şahin Yıldırım başkanlığında 20 kişilik grupla ağustosta başlayan kazıların bu yılki etabı tamamlandı.
Roma İmparatorluğu periyodunda sonu koruma etmek gayesiyle askeri karargah olarak kullanılan antik kentte çalışma yapan takım, lejyon (Eski Romalılarda piyade ve süvarilerden oluşan askeri birlik) kalesi ve mezarlarına ağırlaştıkları 1,5 aylık hafriyat sırasında kaleye ilişkin temel izlerine, çok sayıda kılıç ve mızrak kalıntısı ile çok kollu büyük demir şamdana ulaştı.
- "Mezarlarda çoklukla silahlarla gömülü askerler bulunuyor"
Kazı Lideri Doç. Dr. Şahin Yıldırım, AA muhabirine, Roma lejyon kalesi ile birebir vakitte kentin hem kuzey hem de batısındaki lejyonerlerin mezarlarında çalışma yaptıklarını söyledi.
Lejyon kalesinde yürütülen çalışmalarda değerli bulgulara ulaştıklarını belirten Yıldırım, "Roma periyodu kalesine ilişkin temel izlerle karşılaştık. Burada görünür durumda olan kale kıymetli ölçüde tahrip edilmişti lakin Roma devri kalesinin bulunmasıyla bir arada çalışmalar büyük bir ivme kazandı." dedi.
Yıldırım, Roma İmparatorluk devri katmanlarının bir kısmına de ulaştıklarını söz ederek, "Bu katmanlar içerisinde çok sayıda Roma İmparatorluk periyodunun silahlarıyla, kılıç ve öbür kalıntılarla karşılaştık. Bu bizim için çok değerli bir sonuç oldu. Yılın en değerli datalarından birisi bu oldu." diye konuştu.
Satala'nın batı kısmındaki lejyon mezarlık alanında da hafriyat yaptıklarını ve geçmişteki tahribattan kurtulan birtakım örneklere ulaşabildiklerini lisana getiren Yıldırım, şu değerlendirmede bulundu:
"Mezarlarda çoklukla silahlarla gömülü askerler bulunuyor. Biraz daha yüksek rütbeliyse, mesela bu sene candelabrum ismi verilen Roma devrine ilişkin olduğu bedellendirilen demirden büyük bir şamdan ortaya çıkartıldı. Bu askeri gereçler bizim açımızdan epey kıymetli. Candelabrum ve silahların bulunduğu mezarın, büyük olasılıkla yüzbaşı rütbesinde subaya ilişkin olabileceğini düşünüyoruz."
- Antropologlar alandaki araştırmalara katkı sağlayacak
Yıldırım, bu alandaki çalışmaların çok yeni olduğuna işaret ederek, "Alan biraz daha genişleyip, daha fazla çalışma gerçekleşince buradaki dataları daha net bir formda sunabileceğiz. Antropologların incelemesi sonucunda de askerlerin mevt nedenleri hakkında daha fazla bilgi elde etmiş olacağız." tabirlerini kullandı.
Şahin Yıldırım, mezarlarda çıkan kılıç ve mızraklara ilişkin demir kesimlerinin korozyondan etkilenerek bozulduğunu da gözlemlediklerini söyledi.
Anadolu'da birinci sefer Roma lejyonerlerine ilişkin mezarlıkların geçen yıl bu bölgede yapılan hafriyatlarda ortaya çıkartıldığına işaret eden Yıldırım, şöyle devam etti:
"2022 yılında Gölbaşı mevkisinde yapmış olduğumuz çalışmalarda Roma İmparatorluk periyodu lejyonerlerinin mezarlarıyla karşılaştık. Bu mezarlar bizim için çok değerliydi zira Anadolu'da bilinen bu tipte bir askeri mezarlık günümüze kadar bulunamamıştı. Bizim yaptığımız çalışmalarda lejyoner mezarlığının ortaya çıkmasıyla birlikte Roma askerlerinin mevt ritüelleriyle ilgili de çok kıymetli bilgilere ulaştık."
Yıldırım, askerlerin yaklaşık 25 yıl Roma ordusuna hizmet ettiğinin bilindiğini anlatarak, şunları kaydetti:
"Bu sürecin sonunda da emekli oluyorlar. Evlenmiyorlar ve bu süreçte şayet hayatta kalabilirlerse ki bu çok güç zira hayatları boyunca onlarca büyük savaşa katılıyorlar ve bu savaşlardan ağır, büyük ölümcül yaralar alıyorlar. Değerli bir kısmı da savaş alanlarında ölüyor. Biz bunları tarihi kaynaklarda da görmekteyiz. Bilhassa milattan sonra 250 ila 260 yılları ortasında doğu sonundaki İran'la Sasanilerle olan uğraşlarda Satala'da 50-100 bin askerin öldüğünü biliyoruz. Doğal olarak kentin çabucak her yeri büyük mezarlık halinde. Bu mezarlarda bilhassa antropologlardan alacağımız tavsiyelerle birlikte mevt nedenlerini belirleyecek kalıntılarla, yara izleriyle müsabakayı umut ediyoruz."