İSTANBUL (AA) - KÂFİ ADA ŞEKO - Gaziantep Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nazım Şekeroğlu El Nino ve La Nina hava olaylarının kahve üretimini olumsuz etkilediğini, asıl tehlikenin ise iklim değişikliğiyle birlikte kahve üretim alanlarının daralması olduğunu söyledi.
Birçok ülkenin kahve için belirlediği ulusal bir gün bulunurken Milletlerarası Kahve Örgütünün (ICO) ortak bir gün kararlaştırmak üzere başlattığı çalışmalar sonucu 2014'ten bu yana 1 Ekim, Milletlerarası Kahve Günü olarak kutlanıyor.
Birleşmiş Milletler Besin Örgütü (FAO) datalarına nazaran, kahve, dünyada ticareti en fazla yapılan tropikal eser ve 25 milyon hane, kahve üretiminden gelir elde ediyor. Brezilya, Vietnam ve Kolombiya en çok kahve üreten ülkeler ortasında yer alırken Avrupa Birliği (AB) üyeleri ve Amerika Birleşik Devletleri (ABD) kahvenin en çok tüketildiği ülkeler olarak öne çıkıyor.
Kahve üretiminde Arabica ve Robusta olmak üzere iki temel çekirdek bulunuyor. Robusta üretiminin en ağır olduğu bölgeler Vietnam, Endonezya ve Hindistan olurken Arabica, Orta ve Güney Amerika'da ağır olarak üretiliyor.
Birleşmiş Milletler Etraf Programı UNEP tarafından iklim anomalisi olarak tanımlanan El Nino ve La Nina hava olaylarının iklim kriziyle birlikte şiddetlenmesi bu ülkelerdeki kahve üretiminde dalgalanmalara neden oluyor.
- La Nina, üretimi daha olumsuz etkiliyor
Güney Amerika ülkesi Brezilya'da, Sao Paulo Devlet Üniversitesi akademisyenleri tarafından yürütülen bir çalışmada, kahve üretiminde El Nino ve La Nina'nın tesirli olduğu yıllarda standart sapmalarda kimi değişimler meydana geldiği görülürken, bu hava olaylarının, birtakım bölgelerdeki kahve üretimine önemli tesirlerinin olduğu belirlendi.
Söz konusu bölgelerde La Nina devrinde elde edilen eser ölçüsü, El Nino periyodunda alınan eser ölçüsünden hektar başına 325 kilogram daha düşük oldu.
Robusto çekirdeğinin daha fazla üretildiği Endonezya'da, El Nino ve La Nina'nın bölgesel üretimi nasıl etkilediği üzerine yapılan bir öteki çalışmada da misal sonuçlara ulaşıldı.
Endonezya IPB Üniversitesi (Institut Pertanian Bogor) akademisyenleri tarafından 2021'de gerçekleştirilen çalışmada ülkenin en çok kahve üretilen 7 bölgesindeki üretim bilgileri, 1993 ve 2019 ortasındaki çeşitli dönemlerde değerlendirildi.
Yapılan çalışma sonucu La Nina ve El Nino'nun kahve üretim noktaları üzerinde farklı tesirleri olduğu saptandı. La Nina'nın bir bölge hariç tüm bölgelerde verimliliği düşürdüğü saptanırken, El Nino'nun tesirli olduğu periyotlarda 3 bölgede düşüş gözlemlendi.
- Sıcaklıklardaki değişimlerin kahve üzerindeki etkisi
Aynı vakitte Tarım ve Orman Bakanlığı Besin ve Denetim Genel Müdürlüğü Kahve ve Hindiba Kurulu Üyesi olan Şekeroğlu, El Nino ve La Nina hava olaylarının kahve üretimi üzerindeki tesirine ait AA muhabirinin sorularını yanıtladı.
Sıcaklığın 5 derecenin altına düştüğü durumlarda bitki üzerinde oluşan buz kristallerinin öldürücü tesir yaparak çiçek tomurcuklarını, çiçekleri ve meyveleri yok edebileceğini ve yapraklarda don yanıklarına neden olabileceğini aktaran Şekeroğlu, uzun periyodik soğukların kahve bitkisine önemli ziyan verdiğini bildirdi. Şekeroğlu, Ağustos 2021'de Brezilya'nın Sao Paulo eyaletinde yaşanan çok düşük sıcaklıklarda çok sayıda kahve bitkisinin donduğunu hatırlattı.
Şekeroğlu, düşük sıcaklığa alışkın olmayan kahve bitkilerinin, La Nina'nın yaşandığı devirlerde önemli ziyan gördüğünü vurgulayarak, bununla birlikte El Nino'nun tesirli olduğu yıllarda yaşanan sıcaklık artışlarının da kahve bitkisine ziyan verebileceğine, randıman ve kalitede düşüşler görülebileceğine dikkati çekti.
- "Filtre kahve, espresso ve Türk kahvesi sevenleri sıkıntı günler bekliyor"
"El Nino ve La Nina, kahve piyasasını etkilese de asıl sorun global iklim değişikliğiyle birlikte kahve üretim alanlarının daralması ve üretimin tüketimi karşılayamayacak olmasıdır." diyen Şekeroğlu, global ısınmanın devam etmesi durumunda gelecek 50 yıl içinde kahve üretim alanlarının yarıya yakınının elverişsiz hale gelebileceği kestirimini paylaştı.
Şekeroğlu, şunları söyledi:
"Bu durum kahve fiyatlarının hatırı sayılır bir biçimde artacağını, Robustaya nazaran daha aromalı ve kaliteli olan Arabica kahvelerine erişimin güçleşeceğini göstermektedir. Yükselen fiyatlar sonucu kahve harmanlarında Arabicaya nazaran düşük fiyatlı Robusta kahvelerinin oranının artması esasen alışılan kahve aromasını giderek yok ediyor. Bu evrede kakule, muskat, vanilya ve tarçın üzere baharatlar yahut çikolata gibisi eklerle aromalı kahvelerin tüketiciye sunulması piyasa oyuncularının ileriye dönük projeksiyonları ortasında. Filtre kahve, espresso ve Türk kahvesi sevenleri ise maalesef güç günler bekliyor."
Şekeroğlu, kahvenin sürdürülebilirliği açısından bireylerin neler yapabileceği hakkında, "Kahveye gereken kıymeti verip daha denetimli tüketmek en makul yol üzere görünüyor. Ancak en tesirli tahlil global ısınmanın önüne geçmek olacak." değerlendirmesinde bulundu.