Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Kısmı Dr. Öğr. Üyesi Mehmet Tütüncü, geliştirdiği proje ile hamsi atıklarını kullanarak topraksız tarımda gül yetiştirdi.
’Kesme Süs Bitkileri Yetiştiriciliğinde Hamsi Atık Hidrolizatlarının Biyoaktivatör Olarak Kullanılması’ isimli TÜBİTAK projesi yapan Dr. Öğr. Üyesi Mehmet Tütüncü, balık atıklarını ziraî üretimde kullanmak gayesiyle 2 yıl evvel çalışmalara başladı. Projede balık atıkları işletmelerden temin edildi. Daha sonra kimyasal süreçlerle bu balık atıkları aminoasitlere dönüştürüldü. Dönüştürülen bu aminoasitler kullanılarak gül yetiştirildi.
“Bitki besleme eseri olarak kıymetlendirerek katma paha sağlamış olduk”
Proje hakkında bilgi veren Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Kısmı Dr. Öğr. Üyesi Mehmet Tütüncü, “Projemiz, TÜBİTAK takviyeli bir projedir. Hamsi atıklarından günümüzde biyoaktivatör yahut biyostimülant olarak tabir edilen eser geliştirdik ve bu eseri şu an kesme çiçek olarak kullanılan ve topraksız tarımda Hindistan cevizi torfunda yetiştirilen güllere uygulayarak büyüme parametreleri üzerine tesirini belirliyoruz. Projenin 3. yılındayız. Her yıl tertipli olarak güller hasat edilmekte ve geliştirilen eserin tesiri incelenmektedir. Aslında balıklar bitkilerde gübre olarak, bitkileri beslemek için eski tarihlerden itibaren kullanılıyor. Lakin biz günümüzde hem yöresel hem lokal bir eser olan hamsi atıklarını işledik. Bunları da yeni teknolojilerle birleştirerek bitkilerin gübrelemede takviye olması gayesiyle bir eser geliştirdik. Türkiye’de avcılıkla balık üretimi en fazla hamsi balığında olmaktadır. Biz de Karadeniz Bölgesi’nde olduğumuz için bu balık atıklarının yeteri kadar bertaraf edilemediğin gördük. Aslında balık atıkları balık unu, balık yağı üzere farklı eserlere işleniyor, biz bu eserlerin yanı sıra bitki besleme eseri olarak kıymetlendirerek katma paha sağlamış olduk. Bunu birinci olarak güllerde denedik. Farklı bitki tiplerinde de deneyerek bitkilerin nasıl geliştiğini gözlemliyoruz. Test ve tahliller sonrasında yakın vakitte ticari esere dönüştürmeyi hedefliyoruz. Projenin birinci çıkış noktası aslında hamsi atıklarının yeteri kadar bertaraf edilemediğini ve bu atıkların etrafa olumsuz tesirini gördük. Bu hedefle Ordu Üniversitesi’nden Doç. Dr. Koray Korkmaz ile birlikte balık atıklarını nasıl ziraî üretimde kullanabiliriz diye yola çıktık. Balık atıklarını ticari işletmelerden temin ederek laboratuvarda farklı süreçlerle aminoasitlere dönüştürüyoruz. Deneme seramızda şu an güllere uyguluyoruz” dedi.
Hamsinin işlenmesi sırasında yüzde 55 ile 60 arasında atık meydana geliyor
Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü’nden alınan bilgiye nazaran, Türkiye’de avcılık ile balık üretiminin yüzde 60-70’ini hamsi oluşturuyor. Hamsi işlenmesi sırasında yüzde 55-60 oranında atık meydana geliyor. Bu atıkların makûs idaresi su, toprak ve atmosferin kirlenmesine yol açarak insan sıhhati üzerinde önemli sorunlara sebep oluyor. Proje kapsamında hamsi atıklarından elde edilen biyogübreler dünyada ticareti en çok yapılan süs bitkisi olan gülde biyogübre olarak kullanımı araştırıldı. Biyogübreler topraksız tarımda yetiştirilen ve kesme çiçek olarak kullanılan güllerde uygulandı. Hamsi atıklarından elde edilen biyogübreler şu an başta gül olmak üzere, domates ve çim yetiştiriciliğinde uygulanmakta bitki gelişimini ve randımanı arttırdığı yapılan tahlillerle tespit edildi. Testlerin bitmesinden sonra biyogübrenin ticarileşmesi ve ziraî üretimde kullanılması bekleniyor.
