Tüm Türkiye’yi yasa boğan 6 Şubat 2023’te meydana gelen 7,8 ve 7,6 büyüklüğündeki binlerce insanımızın hayatını kaybettiği sarsıntıların üzerinden iki yıl geçmesine ve Ege Denizi’nde günlerdir süren sarsıntı fırtınasına karşın Türkiye’de zelzele şuurunun hala istenilen seviyede olmadığı, zelzele öncesine değil sarsıntı sonrasına odaklanıldığı belirtildi.
Konuyla ilgili açıklamalarda bulunan Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Jeofizik Mühendisliği Kısmı Sismoloji Ana Bilim Kolu Öğretim Üyesi Dr. Özgenç Akın, ülke olarak maalesef çoklukla zelzelelerin olduktan sonraki kısmına daha çok odaklandıklarını söyledi. Akın "Ülkemiz Alp-Himalaya sarsıntı jenerasyonu içinde yer alıyor. Himalayalar’dan başlayan Alpler’e kadar uzanan jenerasyonda ağır bir biçimde sarsıntılar meydana gelir. Zira buralar levha kenarlarıdır, bizim ülkemiz de bu levhaların kesişiminde yer alıyor. 2 yıl evvel 6 Şubat’ta bu sarsıntı gerçeğini acı bir biçimde yaşadık. Biz maalesef çoklukla sarsıntıların olduktan sonraki kısmına daha çok odaklanmış durumdayız. Arama kurtarma daha sonra da yapılacak lojistik takviye v.s bunlara maalesef daha çok odaklanıyoruz. Aslında bizim sarsıntı öncesine ve alınacak önlemlere ehemmiyet vermemiz gerekiyor. Bu mevzuda maalesef ülkece biraz gerideyiz. Bunun için öncelikle yapı stokumuzun yenilenmesi, hatta yapı stokumuzdan evvel yapının yapılacağı yerin özelliklerinin belirlenmesi ve ülke çapında çok değerli çalışmaların yapılması lazım. Şu anda da yer etütleri yapılıyor ancak bunlar kısıtlı bir halde denetlendiği için doğruluğu tespit edilemiyor. Açıkçası maalesef çok da değer gösterilmiyor. Mevzuata bakıldığında Türkiye’deki yapı stokunun mevzuata uygunluğu şu anda yüzde 2-3 civarında. Yani 100 tane binadan en fazla 3 tane bina büsbütün projedeki üzere yapılıyor. Bunların hepsi uygun bir halde yapılırsa bizim zelzelelere karşı bu kadar çekincemiz olmayacak" dedi.

"Deprem bölgesi kavramı büsbütün ortadan kalktı"
Ülkemizde 2018 yılında yapılan çalışmayla artık zelzele bölgesi kavramı büsbütün ortadan kalktığını kaydeden Akın, "2018 yılında yapılan çalışmayla artık zelzele bölgesi kavramı büsbütün ortadan kalktı. Bu kavram artık parsel bazında sizin ne kadar etkileneceğinizi söz ediyor. Örneğin evvelki sarsıntı bölgelerini baz alan tehlike haritasında, Konya-Karaman üzere vilayetlerimiz güya hiç zelzeleden etkilenmeyeceklermiş üzere bir intiba oluşuyordu. Maalesef son yaşadığımız 6 Şubat sarsıntısında gördük ki; biz Trabzon’da 600-700 kilometre uzaktan etkilendik ve önemli bir halde sallandık. Maraş’ta, Adıyaman’da, Malatya’da yıkımlar meydana geldi. Münasebetiyle direkt faya çok yakın olmanıza gerek yok. Zelzelenin büyüklüğü ve açığa çıkardığı güce dayanım uzaklıkla orantılı olarak tabi ki azalıyor lakin yeniden de kesinlikle etkileyecektir. Söylediğim üzere sarsıntı bölgesi kavramı büsbütün rafa kaldırıldı, doğrusu da budur. Şu anda parsel bazında yani sizin konutunuzun olduğu parselin zelzele tehlikesini AFAD sitesinden görebilirsiniz" diye konuştu.

"Trabzon masif kayalardan oluşuyor"
Trabzon için sarsıntı tehlikesini pahalandıran Akın, "Trabzon’da kıyıdan başladığınızda alüvyonal bir yapı var daha sonra dağlık alan yer alıyor. Burada hayli masif kayalardan oluşuyor. Aslında biz kent olarak şanslıyız ana kayamız çok derinde değil ve sağlam yerimiz çok. Lakin yapı stokunu buna uygun yapmamız lazım, yerleşimimizi doruklara yapmamız lazım. Birtakım yerlerde dolgu yapılıyor ancak bu dolgunun uygun bir halde yapı yapılması lazım. Tarım toprağı dökülerek dolgu yer oluşturulmaz, bunun bir prosedürü vardır. Tabi ki dağlık bölgeler sarsıntıdan daha az etkilenir kaya olduğu için. Aslında her dağlık bölgede çok sağlam diyemem zira bölgemizde bu kademede heyelan devreye giriyor. Heyelanlardan da etkilenmemek için kesinlikle yer yapısının çok ayrıntılı bir formda araştırılması lazım" sözlerini kullandı.

Ege Denizi’nde meydana gelen depremler
Ege Denizi’nde günlerdir devam eden sarsıntı fırtınası ile ilgili de konuşan Akın, "Biz olağanda sarsıntıların giderek büyüklüğünün azalmasını bekleriz ancak birkaç gündür bu büyüklük giderek artmaya başladı. Burada Yunanistan’a yakın bir tektonik sistem olan Helenik yay bulunuyor. Burada Afrika levhası Ege Levhası’nın altına dalmakta. Hasebiyle buradaki tektonik hareketlerden ötürü zelzeleler meydana geliyor. Bu zelzelelerin giderek artması ileri de bir volkanizmaya sebep olur mu? Şu anda soru işareti. Lakin şu anki hareketliliğin tektonizmadan kaynaklandığını esasen Yunan bilim insanları da söylüyor. Bizi tesirler mi? Yunanistan’da 1956 yılında 7.9 büyüklüğünde bir zelzele meydana geldi ve 25 metre uzunluğunda tsunami dalgalarına sebep oldu. Hasebiyle bizim Ege kıyılarımız bu türlü büyük bir sarsıntıdaki tsunamiden etkilenebilir. Bunun için kesinlikle tedbirlerin alınması lazım" halinde konuştu.