Türkiye’de birinci kere tespit edilen Asya uzun boynuzlu kenesi, erkek bireye gereksinim duymadan çoğalabilmesi nedeniyle süratle yayılma riski taşıyor.
Türkiye’de birinci kere, Uzak Doğu kökenli ve istilacı bir çeşit olan "Haemaphysalis longicornis" (Asya uzun boynuzlu kenesi) tespit edildi. Çin, Japonya ve Avustralya üzere ülkelerde yaygın olarak görülen bu kene çeşidi, İstanbul’da bir köpekte kene enfestasyonu şikâyeti üzerine yapılan bilimsel incelemeler sonucunda belirlendi. Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Biyoloji Kısım Lideri Prof. Dr. Adem Keskin’in verdiği bilgilere nazaran, köpekten toplanan 100’den fazla kene örneğinin büyük kısmı Türkiye’de yaygın olarak bulunan "Ixodes ricinus" ve "Rhipicephalus sanguineus" çeşidine ilişkin çıktı. Fakat yapılan ayrıntılı morfolojik ve moleküler tahliller sonucunda 9 dişi ve 11 nimfin (yetişkin forma benzeyen), Türkiye’de daha evvel varlığı bilinmeyen "Haemaphysalis longicornis" cinsine ilişkin olduğu ortaya kondu.
"Uzakdoğu menşeili kene erkek olmadan üreyebiliyor"
Asya uzun boynuzlu kenesinin Amerika Birleşik Devletleri’nde 2017 yılında birinci defa tespit edildiğini ve 2024 yılına kadar 20’den fazla eyalete yayıldığını hatırlatan Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Biyoloji Kısım Lideri Prof. Dr. Adem Keskin, "Yeni tespit edilen kene tipi ‘Haemaphysalis longicornis’ isminde bir kene çeşidi. Menşei uzak doğu, yani doğal olarak Uzak Doğuda yaşayan bir kene cinsidir. Bilhassa Çin, Japonya, Avustralya üzere bölgelerde yaşayan bir kene tipidir. Ülkemize de bir halde gelmiş ve varlığını tespit etmiş olduk. İnvazif dediğimiz bir kene çeşididir. Yani yeni bir bölgeye gittiğinde ulaştığında o bölgede süratli bir biçimde çoğalabilen bir kene tipi. 2017 Amerika Birleşik Devletleri’nde yapılan bir araştırmada bu kenenin birinci sefer Amerika’ya girdiği tespit ediliyor. 2024 yılına kadar bu kenenin 20’den fazla eyalete yayıldığı tespit ediliyor. Kene popülasyonunda erkeği olmadan partenogenetik yolla çoğalabiliyor. O yüzden yayılma potansiyeli yüksek bir kenedir. Asya uzun boynuzlu kenesi diye geçiyor. İsmi palpleri üzerinde boynuz gibisi bir çıkıntının olmasından kaynaklanıyor. Haberlerde insan üzerinden çıktı diye geçti lakin ona açıklık getirmek istiyorum. Yeni keneyi biz insan üzerinden toplamadık. İstanbul’da bir vatandaşımızın köpeği üzerinde bulması üzerine, vatandaşımızdan mümkünse keneleri bize göndermesini ve inceleyebileceğimizi söyledik. Arkadaşımız bize keneyi gönderdiğinde üzerinden 100’den fazla kene çıktı. Bu keneleri incelediğimizde daha evvel ülkemizde varlığı bilinen, "Ixodes ricinus" ve "Rhipicephalus sanguineus" tiplerine ilişkin keneler olduğunu gördük. Yaptığımız çalışmada bir ölçü kenenin, 9 dişi, 11 tane nimfin (yetişkin forma benzeyen) ülkemiz fanusuna ilişkin olmayan, ülkemizde daha evvel varlığı bilinmeyen bir keneye ilişkin olduğunu da tespit ettik. Çabucak dünya literatürünü taradık. Afrika’dan bize kuş göçleriyle çok kene gelebiliyor. Evvel Afrika cinslerine baktık. Daha sonra bilhassa Amerika Birleşik Devletleri’ndeki bu istilasında duyunca bir onları da karşılaştıralım dedik. Daha sonra örneğimizi morfolojik olarak ‘Haemaphysalis longicornis’ yani Türkçe tabiriyle Asya uzun boynuzlu kenesi olduğunu tespit ettik. Biz bu teşhisi genetik olarak da doğrulamak istedik. Genetik tiplemeye de gittik. Örneğimizin bilhassa Çin’de yayılış gösteren bir popülasyonla hayli yakın akraba olduğunu tespit ettik. Böylelikle literatüre girmiş oldu. Çabucak çalışmayı memleketler arası bir mecmuada yayınladık. Böylelikle bilim dünyasına tanıtılmış oldu. Ülkemizde de tanıtılmış oldu" dedi.