Erken Roma şehri olarak tarihte yerini alan Dadbyra,bugünkü Safranbolu mudur?
Bunu ancak Dadybra’nın fethiniHistoria (1118-1207)adlı eserinde anlatan NiketasChoniates’ten yorum ve bazı karşılaştırmalar yaparak öğrenebiliriz.
Türk, tüm gücünü seferber etti; kuşatmayı kampını, şehrin etrafına yerleştirerek başlattı. Barbarlar(Türkler) Dadybra düşünceye kadar kuşatmayı kaldırmama konusunda yemin etmişlerdi.
Kuşatma Dadybralıların hiçbir yerden yardım alamadıkları dört aya yayıldı.
Paflagonyalılar, Dadybra yakınlarına gelmeye ve komşularına yardım etmeye cesaret edemediler.
Sonuçta, kuşatma altındakiler yardım konusunda umutsuzluğa düştüler.
Onlar açlık ve çevredeki tepelere yerleştirilmiş bulunan mancınıklarla şehrin ortasına atılan taşların evlerini yıkması, savurdukları kireç ve insan için zararlı ne varsa fırlatmaları nedeniyle çöküntüye uğradılar ve ciddi şekilde ümitsizliğe kapıldılar; su kaynaklarını dağıtmış, içme suları kurumuş, akmaz olmuştu demektedir.
NiketasChoniates’in bu anlatımında kullandığı betimlemeler ve coğrafi göndermeler Safranbolu’nun fiziki yapısı ile benzeşim göstermemektedir.
Özellikle tepelerin üzerine yerleştirilmiş olan mancınıklarla şehrin ortasına atılan taşlar ve savurdukları kireç anlatımı düşüncemizi doğrulamaktadır.
O zamanki Safranbolu olsa olsa (?!) bir iç diğeri de dış kaleden ibaret bir askeri müstahkem mevkii (askeri karakol) olması gerekir ki, anlatımda kullanılan şehrin ortasına atılan taşlar ifadesi, mevkii ile ilgili şüpheli bir konum yaratmaktadır.
Yaşar Yücel ve Ali Sevim bu konuyu değerlendirirken daha makul tespitler yapmaktadır. Onlara göre II.Kılıç Arslan(1155-1192) ölmeden önce 11 oğlu arasında ülkeye paylaştırmış, Kastamonu ve Çankırı yöresini Ankara meliki MuhyiddinMesud’a vermiştir.
Ankara meliki Mesut, babası zamanında kardeşleri Bizans aleyhine topraklarını genişletirken, bu bölgede Bizanslılara karşı Sakarya vadisine kadar yaptığı fetihler sonucunda Devrek’i Türk topraklarına katmayı başarmıştır.(1197).
Coğrafi konumları göz önünde tutulursa, Devrek’in fethi, Gerede’den daha önce olduğunu gösterir.
Bolu’nun da bu tarihlerde Bizans’ın elinde olma ihtimali çok azdır.
Bu anlatıma göre eğer Dadybra ,Bizanslı tarihçi NiketasChoniates’in belirttiği üzere Ankara meliki Muhyiddin Mesut tarafından fethedilmiş ise bu şehir Devrek olmalıdır.
Çünkü Kastamonu ve dolayısıyla Safranbolu Selçuklu Sultanı II.Kılıç Arslan tarafından daha önce egemenlik altına alınmıştır.
Safranbolu’nun en eski adına ait önemli ,gerçeklere yakın bir saptamada BizanstistKetyProku Türker’e aittir.
Biraz önce de değinildiği gibi İkona kırıcı imparator Theophilos’in ölümünden sonra Bizans tahtı imparatoriçe Theodora’nın eline geçmiştir.
Kendisi, ikona(tasvir) kırıcılığa son vermiş ve oğlu üç yaşındaki III.Mikhail (842-867) adına ülkeyi yönetmiştir.(842-856).Bizans imparatoriçelerinin hepsi doğu kökenli olmasına karşın Theodora ve ailesi, Ermeni menşeilidir ve Paflagonyalıdır.
O’nun ve ailesinin Paflagonyalı olması acaba Theodora isminin 9.Yüzyılın ortalarından itibaren Safranbolu’ya verilmesinde bir etken olamaz mı?
Safranbolu için Antik dönemi konu alan bazı haritalarda Theodorapolis ya da Germia(su kaynağı demektir)Theodorapolis gibi adlandırılmaların yapılması herhalde bizim yapmış olduğumuz tahminlere haklılık sağlayacak niteliktedir.
