Karabük deyince günümüzde akla ne gelmektedir? Kırıkkale ile birlikte Cumhuriyet döneminde kurulmuş iki kentten biri olduğu tek başına ele alınması gereken kentleşme olayıdır.. Erken dönem Cumhuriyet mimarisi ve Karabük. Ya gerisi… Ağır sanayin merkezi. Demir –Çelik şehri… Üretim merkezi. Beş yıllık sanayi planının uygulandığı ilk yerleşim alanı. Cumhuriyetin ilk planlı kenti. Gerçekten bunu anlamak için Yenişehir yerleşkesini çok iyi analiz etmek gerekir. Batı Karadeniz’de kentleşme anlayışına örnek oluşturacak bir araştırma alanı.. Karabük için bu durum bir tarih realitesidir. Tüm bu anlatımlara rağmen Karabük ve çevresi deyince bizim tarih bilgilerimizi sorgularcasına Adriyan’ın şehri akla gelmektedir. Yani … Hadrianaoupolis antik kenti.… Hadrianaoupolis antik kenti,Pompeoupolis ile birlikte Roma’nın Paplagonia olarak bilinen Batı Karadeniz Bölgesi’nde iki önemli yerleşim alanından biridir: Bunlardan Pompeoupolis ,Kastamonu-Taşköprü yakınlarında diğeri de malumunuz olduğu üzere Karabük- Eskipazar’dadır. Antik kentler açısından bakıldığında Ege ve Akdeniz bölgesi her zaman arkeologlar tarafından öne çıkarılmıştır. Bunun nedeni kazıların hep bu bölgeyi içerecek biçimde yapılmış olmasıdır. Arkeologlar ve Fen-Edebiyat Fakültelerinin arkeoloji bölümleri yeni yeni Batı Karadeniz Bölgesinde kazı yapmaya başladılar. Önce bölgeye 1998 yılında İngiliz arkeolog Dr. Roger Matthews geldi. Antikçağ’da Güney Paplagonia olarak nitelendirilen Ovacık ve Eskipazar ilçelerini kapsayan alanda yüzey araştırmaları yaptı. Bizim üniversitelerin Batı Karadeniz arkeolojisi ilgilenmeleri 2003 yılına rastlar. 29 Eylül 2003 yılında Eskipazar’ın Budaklar Köyü Hacı Ahmetler Mahallesinde bir kurtarma kazısı sırasında Prof.Dr. Hasan Malay’ın başkanlığındaki ekip Hadrianaoupolis Antik yerleşim merkezini gün yüzüne çıkardı. Bu kurtarma kazısı neden önemlidir?... Anadolu tarihinde ilk kez antik çağda Hristiyanlık inancına göre kutsal sayılan ve cennette olduğuna inanılan 4 kutsal nehrin mozaik yazı ile resimlerine rastlanılması bu kentte görülmüş bir özelliktir. Bu nehirler;Geon,Phison,Tigris ve Euphratestir. Nehirlerin hepsi şu ana kadar bulunan ve zemini tamamen mozaikle kaplı kiliselerin tabanını süslemektedir. Bu ikonografik mozaiklerin eşine daha hiçbir yerde rastlanmamıştır. Gaziantep’in Nizip ilçesi yakınlarında bulunan antik kent Zeugma’yı kıskandıracak farklılıkta bulunan bu mozaikler görenleri hayrete düşürmektedir. Eskipazar’ın bugün “Karabük Zeugması” olarak nitelendirilmesinin nedeni budur. Buna Türkiye’nin yeni hazinesi demek daha doğru olacaktır sanırız ... Hadrianauopolis şehri;büyük bir nekropol alanı (mezarlık) vardır. Roma İmparatorluğu döneminde kurulmuş bir yerleşim alanı. Antik kentin kalıntıları şimdilerde Eskipazar’a 3 kilometre mesafede bir yerde bulunmaktadır: Saray ,hamam ve kilise harabeleri,kütüphane,sığınak,su kanalları,saray merdivenlerine ve mahzenlere rastlanmaktadır. Antik kentte çok sayıda hamamın olması 5. ve 6. yüzyıllarda yani erken Bizans döneminde kent nüfusunun 30-35 bin civarında olduğunu kanıtlar. Ayrıca,Anadolu’da birçok yerde aranan ve bir türlü bulunamayan VII.Kleopatra yazıtının burada bulunması herkesi hayrete düşürmüştür. Ya çok sayıda cam kullanılarak hazırlanmış tiyatro biletlerine ne demeli… Evet birçok açıdan yoruma açık ,içinde farklılıkları gizleyen Hadrianaoupolis kenti keşfedilmeyi ve tanımlanmayı bekleyen değerleriyle günümüz insanının ilgi odağında antik bir kent özelliği olarak dikkat çekmektedir. Antik kent Hadrianaoupolis,Osmanlı şehri Safranbolu ve Cumhuriyet Kenti Karabük diyeceksin… Ve bu zenginliğe kör gözlükle bakacaksın.! Neden mi? Cumhuriyet Kenti Karabük’te bir ağır sanayi müzesi hala kurulamamış Hadrianauopolis antik kent gereken ilgiden yoksun olarak turizmin hizmetine kazandırılamamış… Dünya şehri Safranbolu kendi ölçeğinde henüz istenen potansiyeli turizm açısından yakalayamamış…. Kültürü tüketmek kolaydır. Zor olanı onu yaşatabilmek ve insanlığın hizmetine sunabilmektir. Yetkililer….! Buradan sizlere soruyorum…. Allah aşkına… Siz şimdiye kadar ne yaptınız ?