Geçmiş zamanda Cumhuriyet kenti Karabük,her türlü güzelliği sosyal,ekonomik ve kültürel açıdan yaşamış bir kent. Kuruluş sürecini kısa zamanda tamamlamış,yükselme sürecini çok ihtişamlı bir biçimde yaşamış bir kentte ,yaşamı böyle birden bire değerlendirmeye kalkmak kolay bir şey olmasa gerek. Karabük sosyetesinin bir dönem İstanbul,Ankara,İzmir gibi gelişmiş kentlerdeki benzerlerinden hiçbir farkı yoktu. Karabüklüler ,bu kentlerin insanlarıyla birlikte aynı anda yenilikleri ve değişimleri izleyebilmekte ve nimetlerinden yararlanabilmekteydiler. Karabük’e ait siyah beyaz fotoğraflar bunun en büyük kanıtı kuşkusuz. O nedenle yaşadığımız bu kent, devinimsel açısından birçok sosyologun ilgisini üzerine çekmeyi bilmiştir. Ağır sanayi ve köylü kültürün sentezlenmesinden doğan bu yeni yapı birçok sosyologu Karabük’te araştırmaya yapmaya itmek zorunda bırakmıştır…. Neden? Yeni biçimlenmeye başlayan Cumhuriyet toplumunun oluşumunu daha iyi yakından tanımak için… Cumhuriyet’e özgü işçi sınıfının ortaya çıktığı tek kent Karabük’tür. Bu işçilik kavramının geçmiş zamanlarda,ideolojik bağlamda tartışmaya konu olan sosyalizmle hiçbir ilişkisinin olmaması da çok ilginç bir gelişmedir. Daha önce bu köşeden “Karabükte İşçi Sınıfı” başlığıyla yayımlamış olduğum makale bunun nedenlerini ortaya koymuştu. Bu yönüyle kendi özgünlüğünü de bu açıdan ortaya koyması bakımından dikkat çekicidir. Karabük’ün hızlı kalkınması ve gelişmesi,onun gerçek anlamda bir Osmanlı kenti olan Safranbolu’yla birleşmesi 1948’li yıllarda ,ünlü yazar İsmail Habib Sevük’ün önerisiyle “Sumer kent” projesine konu olmasına yol açmıştır. O Sümer-kent söyleminin,düşüncesinin gerçekleştiği yerleşim yeri bugünkü Beşbinevler’dir…. Başka bir deyişle dünyanın en büyük toplu konut sitesi… Tarihi gerçeklik şudur… Karabük’ün gelişmesi ve kalkınması birçok kent tarafından örnek alınacak düzeye ulaşmıştır. Karabük bir zamanlar kendi içinde geliştirdiği dinamikleri olan bir kentti. Demir-Çelik İşletmeleri kentin en önemli dinamik oluşumu idi. Türkiye’nin her yerinden gelen insanların “iş” ve “aş uğruna” yumak olduğu bu kentte nüfus,sanayileşmenin zorunlu kıldığı ölçüde önemli artış gösterirken,Türk insanın köylülükten kurtulma süreci de böylece başlamıştır. Daha doğrusu tarihsel açıdan Karabük,”Cumhuriyete özgü kültür üretme sürecine” girmiştir. Karabük tecrübesi,sanayileşme noktasında Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde Türk insanının başarma azminin somut bir göstergesidir. Karabük dışında sanayileşme sürecine giren Anadolu kentlerinde ve İstanbul’da azınlıkların imparatorluk döneminden getirdikleri bir deneyim söz konusudur. Karabük,sınıfsal açıdan köylülüğü daha ağır basan ; yönetici ,teknik kadro açısından da Cumhuriyet kültürünü temsil eden aydın bir kadronun liderliğinde kalkınma ve sanayileşme davamıza başını koymuş insanların çalışkanlığının ürünü olarak farklılığını ortaya koymuştur. Bu gerçeği unutmamak gerekir. Şimdilerde küresel yaşamın dayattığı kapitalist ilişkilerin yörüngesindeki kent gelecekle ilgili yapısını farklı sektörlerde arayış içine girerek şekillendirmeye çalışmaktadır. Şimdilerde herkesin elinde en büyük koz; Karabük Üniversitesi ve buna bağlı olarak yaşanan büyük umutlardır. İnsanlarımızın tek düşüncesi burada oluşan kıpırdanmanın /rüzgarın kente ne düzeyde ferahlık ve refah sağlayacağı noktasında toplanmaktadır. Bir de buna inşaat sektöründe yaşanan yeni yapılaşmalar eklenmiş durumdadır. Yani üretime dayalı henüz sektörel bir kalkınmadan bahsetmek olanak dışıdır. Turizm konusunda henüz istenen gelişme olmamıştır. Siyasetçinin seçim malzemesi yaptığı yatırımlardan bahsedilme ancak bir türlü sonuca gidilememektedir. Herkesin elindeki koz Filyos Liman projesidir. O da II.Abdülhamit döneminden beri (1876-1909) hizmete açılacağı günü beklemektedir. Ne garip değil mi? Şimdi gel de eski günleri anma… Ne idik ne olduk der gibi…!
Hakkı
•Kardemir yıllarını değil ,Demir-Çelik yıllarını yaşayanların anlayabileceği baş altı ,yastık altı ,el altı…(her neyse ) tutulması gereken harika bir Başyazı