Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Tıp Fakültesi Farabi Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Kısmı Lideri Prof. Dr. Gürdal Yılmaz, AIDS hastalığının ülkemiz için önemli bir sorun olduğunu kaydederek, “2021 yılı raporuna nazaran dünyada HIV epidemisinin başlangıcından bugüne kadar 79,3 milyon kişi HIV ile enfekte oldu. AIDS ile bağlı hastalıklar sebebiyle 36,3 milyon kişi ise hayatını kaybetti” dedi.
Ülkemizde 2 bin 438 AIDS hadisesi bulunduğunu belirten Yılmaz, “Ülkemizde 1985 yılından 07 Kasım 2024 tarihine kadar doğrulama testi olumlu tespit edilerek bildirimi yapılan 45 bin 835 HIV müspet kişi ve 2 bin 438 AIDS hadisesi mevcuttur. HIV ve AIDS toplam hadiselerin yüzde 81,8’i erkek, yüzde 18,2’si bayan olup yüzde 16,1’i yabancı asıllı bireylerden oluşmaktadır. Olaylar en fazla sırasıyla 25-29 ve 30-34 yaş kümelerinde görülmektedir” dedi.
İlk 1981 yılında Amerika’da raporlandı
İlk olayların 1981 yılında Amerika’da raporlandığını hatırlatan Yılmaz, ”İlk olaylar 1981 yılında Amerika’da raporlandı. Erkeklerle seks yapan erkekler ortasında sebebi bilinmeyen bir halde bu enfeksiyonun görülmeye başlanması ve ardından ölümlerin gerçekleşmesi ile dikkat çekmeye başladı ve araştırmalar yapılmaya başlandı. Günümüzde ise heteroseksüel ilgi, kan ve kan eserleri aracılığıyla bulaştığı da bilindiğinden, toplumun tüm kesitlerini ilgilendiren bir enfeksiyon olarak tanımlanmaktadır. 1983 yılında beşerler ortasında enfeksiyonun geçiş yollarının saptanması ve 1986 yılında ise HIV’in tanımlanmasıyla ile birlikte 1987 yılında enfeksiyon üzerinde tesirli olduğu bilinen birinci ilaçlar kullanılmaya başlanmıştır. Bugün gündemimizi oluşturan 1 Aralık Dünya AIDS Günü ise HIV ile yaşayanların yaşadıkları gayretleri ve kayıpların anılması ile HIV farkındalığının sağlanması ismine Dünya Sıhhat Örgütü tarafından 1988 yılında ilan edilmiştir. 1996 yılında ise birinci defa, virüsün direkt kopyalanmasını engelleyen ilaçlar hayatımıza girmiştir” dedi.
“Ülkemizde 1985 yılından 7 Kasım 2024 tarihine kadar doğrulama testi olumlu tespit edilerek bildirimi yapılan 45 bin 835 HIV olumlu kişi ve 2 bin 438 AIDS hadisesi mevcut” diyen Yılmaz, “HIV ve AIDS toplam hadiselerin yüzde 81,8’i erkek, yüzde 18,2’si bayan olup yüzde 16,1’i yabancı asıllı bireylerden oluşmaktadır. Olaylar en fazla sırasıyla 25-29 ve 30-34 yaş kümelerinde görülmektedir. Hadiselerin bulaş yoluna nazaran dağılımına bakıldığında, tekrar birinci olayın görüldüğü 1985 yılından itibaren, ülkemizde bildirimi yapılan hadiselerin yüzde 58,9’unda bulaşma yolu bildirilmemiştir. Bulaşma yolu bildirilen olaylar içerisinde cinsel yolla bulaşma yüzde 94,4, damar içi husus kullanımı yoluyla bulaşma yüzde 1,2 ve anneden bebeğe geçiş ise yüzde 1,2’dir. Hadiselerin yüzde 2,2’sinde çoklu bulaş yolu bildirilmiştir. 1 Ocak 2024-7 Kasım 2024 tarihlerinde ise bin 527 HIV olumlu kişi ve 40 AIDS olayı olmak üzere toplam bin 567 hadise doğrulama testi müspet tespit edilerek bildirilmiştir. Bildirimi yapılan HIV ve AIDS hadiselerinin yüzde 84,6’sı erkek, yüzde 15,4’ü ise bayandır. Olayların yüzde 10,5’i yabancı uyrukludur. 2024 yılında bildirimi yapılan hadiselerden 25-29 yaş kümesi, başka yaş kümelerine nazaran daha fazla sayıda bildirilmiştir. Yıllar prestijiyle hastalık trendinde artış izlenmektedir. 2020 yılında HIV müspet kişi sayısı 3 bin 137 iken, 2023 yılında HIV müspet kişi sayısı 6 bin 185 olmuştur. Tüm dünyadaki HIV olumlu olaylarının yüzde 70’i Sahra Altı Afrika’dadır. Afrika’daki kimi ülkelerde nüfusun yüzde 10’undan fazlası HIV ile yaşamaktadır. Birleşmiş Milletler HIV/AIDS Ortak Programının (UNAIDS) 2021 yılı raporuna nazaran dünyada HIV epidemisinin başlangıcından bugüne kadar 79,3 milyon kişi HIV ile enfekte oldu. AIDS ile bağlı hastalıklar sebebiyle 36,3 milyon kişi ise hayatını kaybetti” diye konuştu.
“HIV tedavisi olan bir hastalıktır”
HIV tedavisi olan bir hastalık olduğuna dikkat çeken Yılmaz, “HIV’in bulaş yollarından birincisi korunmadan (kondomsuz) gerçekleştirilen cinsel birleşmedir. Bir başkası ise denetimsiz kan ve kan eserleri, doku ve/veya organ nakli ve deri altına giren her türlü iğne ve enjektörün ortak kullanımıdır. Tekrar HIV ile yaşayan ve tedaviye erişemeyen hamileden çocuğa bulaş da kelam konusu olabilir. HIV, toplumsal davranışlarla bulaşmaz HIV toplumsal münasebetlerle, öpüşmekle, sarılmakla, tıpkı ortamda bulunmakla, tıpkı çatal bıçağı kullanmakla bulaşmaz. HIV tedavisi olan bir hastalıktır. Tedavi maliyeti devletimiz tarafından karşılanmaktadır. Tedavisi olan bir hastalıktan hala tedavi almadığı için ölen insanları, bilhassa de çocukları duyunca inanamıyoruz. Bu, hastalığı insanlarımıza anlatamamış olduğumuzu gösteriyor. 1 Aralık Dünya AIDS günü vesilesi ile herkesin aşağıdaki bilgileri bilmelerini istiyorum. HIV en sık korunmasız cinsel alaka ile bulaşır. Deri altına giren her türlü iğne, enjektör yahut jilet üzere aletlerin ortak kullanımı ile de bulaşma olabilir. HIV korkulacak bir hastalık değildir. Fakat AIDS’den korkmalıyız. AIDS’de bağışıklığın zayıflaması kelam mevzusudur. AIDS’de fırsatçı enfeksiyonlar ve fırsatçı kanser tipleri görülebilir. Günümüzde mevcut ilaçların tertipli kullanılması AIDS gelişimini önlemektedir.Hastaların takiplerini nizamlı olarak yaptırmaları, tabiplerinin tekliflerine uymaları ve tedavilerini aksatmamaları hayati kıymete sahiptir” dedi.
