KARABÜK – Safranbolu ilçesi, tarihi dokusu ve kültürel zenginlikleri ile biliniyor. Ancak bu güzelliklerin arasında, Türk İslam kültürünün önemli bir parçası olan sadaka taşları zamanla unutulmaya ve kaybolmaya başladı.

Bu kültürel mirasın en somut örneklerinden biri de ilçede bir zamanlar taşınmaya çalışılan ancak ters çevrilmiş bir halde bırakıldığı görülen bir sadaka taşı oldu.

Sadaka taşları, Selçuklularda başlayan ancak Osmanlı döneminde toplumun yardımlaşma ve dayanışma kültürünü simgeleyen, ihtiyaç sahipleri ile hayırseverleri buluşturan bir sistemi tanımlar. Bu sistemin amacı verenle alanı birbiriyle muhatap etmeden bir yardımlaşma düzeneği kurarak, infak kültürünün zarif anıtlarını oluşturmadaki inceliktir. Bu taşa para koyduğunu ya da aldığını aşikar etmeden bir fiziki yapının inşa edilmesi, zarif bir tavır olarak göze çarpıyor.

Genellikle cami, çeşme ya da sosyal alanların yakınlarında bulunan bu taşlar, günlük yaşantının parçası olarak insanların içindeki yardımlaşma duygusunu güçlü hale getirir. Ancak günümüzde birçok sadaka taşı, ya kaybolmuş ya da yok olma tehlikesi ile karşı karşıya kalmıştır.

Safranbolu’da esnafların bu konudaki iddiası, yıllar önce taşımaya çalışılan ve üç yol ağzında yer alan ters çevrilmiş sadaka taşı, bu mirasın somut bir örneği olarak dikkat çekiyor. Üstü kapatılan ve unutulan taş, yerel tarih meraklıları ve araştırmacıların dikkati sayesinde yeniden gün yüzüne çıkarılacağı zamanı bekliyor. Ancak taşın ters çevrilmiş olması, geçmişteki yardımlaşma geleneğinin ne denli ihmale uğradığını da gözler önüne seriyor.

Yerel halktan bazıları, bu durumun hüzün verici olduğunu dile getirerek, “Bu taş, geçmişimizin bir parçası. İnsanlar ihtiyacı olanlara yardım edebilmek için buraya para bırakırlardı. Onun ters çevrilmesi, bizlerin bu kültürel mirası unuttuğunu veya unutturulduğunu gösteriyor. Valimizin, Kaymakamımızın bu konuda bir çalışma yapması gerekiyor. Güzel bir yerde sergilenmesi gerekir.” şeklinde görüş belirtti.

Kültür ve Turizm Bakanlığı, tarihi değerlerin korunması adına çeşitli projeler yürütse de, Safranbolu’daki bu sadaka taşının durumu, yerel yönetim ve halkın bilinçlendirilmesi gerektiğini ortaya koyuyor. Tarih severler ve yerel yönetimin ortaklaşa çaba göstermesi halinde bu taş, eski günlerine dönebilir ve yeniden ihtiyaç sahiplerine umut aşılayabilir.

Çarşı sakinleri, sadaka taşının restore edilerek eski işlevinin kazandırılmasını ve çevresinde bir farkındalık oluşturulmasını planlıyor. Bu tür kültürel değerlerin yaşatılmasının, hem geçmişimizi korumak hem de yeni nesillere aktarmak açısından son derece önemli olduğunu vurguluyorlar.

Sadaka taşı, yalnızca bir mimari yapıt olmanın ötesinde, geçmişin izlerini taşıyan, yardımlaşma ve dayanışma ruhunu temsil eden bir simge niteliği taşıyor. Gelecek nesillerimize kültürel mirasımızı aktarmanın, anlayış ve paylaşım ortamını teşvik etmenin en anlamlı örneğini oluşturuyor. Tüm bu nedenlerden dolayı Safranbolu’daki bu önemli mirasın korunması ve yaşatılması, her bireyin ve kurumun sorumluluğu olarak yeniden keşfedilmeyi bekliyor.