İSTANBUL (AA) - YEŞİM YÜKSEL - Boğaziçi Üniversitesi İklim Değişikliği ve Politikaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Levent Kurnaz, El Nino etkisinin sona ermesi ve La Nina etkisinin yavaş yavaş başlamasıyla birlikte 2024'ün son 6 ayında, ilk 6 ayına kıyasla rekor sıcaklık görülme ihtimalinin düşük olduğunu kaydetti.
Avrupa Birliğine (AB) bağlı Copernicus İklim Değişikliği Servisi verilerine göre, geçen haziran ayında küresel ortalama sıcaklıklar 1991-2020 ortalamasının 0,67 derece, bir önceki en sıcak haziran olan 2023 haziran ayının ise 0,14 derece üzerine çıkarak 16,66 derece olarak ölçüldü. Böylece geçen ay, insanlık tarihinin en sıcak haziran ayı olarak kayıtlara geçti.
Haziranla birlikte, üst üste 13 ay sıcaklık rekoru kırılırken son 12 ayın (Temmuz 2023-Haziran 2024) küresel ortalama sıcaklığı, 1991-2020 ortalamasının 0,76 derece, 1850-1900 sanayi öncesi ortalamasının ise 1,64 derece üzerinde ölçülerek kayıtlardaki en yüksek seviyeye ulaştı.
Yılın başından bu yana sıcaklık rekoru kırılan günler ve gelecek aylara dair sıcaklık tahminlerine ilişkin AA muhabirinin sorularını yanıtlayan Kurnaz, 2024 yılının başından itibaren 182 günden 127'sinin en sıcak gün olarak kayıtlara geçtiğini söyledi.
Yılın ilk yarısının şimdiye kadar dünyada yaşanan en sıcak 6 ay olduğunu belirten Kurnaz, "1970-2000 yılları ortalamasına göre 2024 yılının ilk 6 ayı 0,9 derece daha sıcaktı ve yaşadığımız son 13 ayın her biri en sıcak ay rekoru kırdı. İlk 6 ayları kıyasladığımızda bundan önceki rekor 2016 yılındaydı ve 2024, 2016 yılını da 0,19 derece aştı." dedi.
İklim değişikliği nedeniyle dünya ortalama sıcaklığının lineer şekilde değil, atmosferde meydana gelen pek çok olgudan dolayı beklenenden daha fazla ya da daha az arttığını kaydeden Kurnaz, hem bu durumu hem de Pasifik Okyanusu'nun El Nino etkisiyle normalden daha fazla ısınmasını, son 13 ayda kırılan sıcaklık rekorlarının iki nedeni olarak sıraladı.
- "2024 yazı en sıcak ikinci veya üçüncü yaz olarak kayıtlara geçebilir"
Etkisi temmuz başı itibarıyla sona eren El Nino'nun son 13 aydaki sıcaklık rekorlarıyla doğrudan bağlantılı olduğunu anlatan Kurnaz, şu değerlendirmelerde bulundu:
"İklim değişikliği hiç olmazsa El Nino dönemleri sıcak dönemler, La Nina dönemleri serin dönemler olarak algılanır. Ancak bu lafı söyleyemiyoruz çünkü sıcaklık artıyor sadece bazı dönemlerde çok daha fazla, bazı dönemlerde daha az. Temmuz başı itibarıyla El Nino etkisi bitti ve yavaş yavaş La Nina'ya geçiyoruz dolayısıyla bundan sonraki aylar, geçtiğimiz 13 ayın kırdığı rekorları devam ettirmeyecek. Bundan sonra yine sıcak zamanlar görecek olsak da 'rekor sıcaklık' lafını çok fazla kullanamayacağız."
Bu yılın çok büyük ihtimalle en sıcak yaz olmayacağını ancak serin bir yaz şeklinde de anılmayacağını vurgulayan Kurnaz, 2024 yazının en sıcak ikinci veya üçüncü yaz olarak kayıtlara geçebileceği tahmininde bulundu.
Yılın geri kalan kısmında nadiren de olsa sıcaklık rekorlarıyla karşılaşılabileceğini sözlerine ekleyen Kurnaz, "Dünya ortalama sıcaklığının rekor kırma olasılığı artık çok azalıyor. Çünkü geçtiğimiz sene 3 Temmuz'da sıcaklık rekorları çıldırmaya başlamıştı. Bu sene 3 Temmuz'da öyle bir çıldırma yok. Dolayısıyla geçen senenin sıcaklıkları 3 Temmuz'dan itibaren bu senenin sıcaklıklarının üstünde gitmeye başladı. Bundan sonra bu sene boyunca böyle olacak. Hani belki arada sırada bir iki gün çok yüksek bir sıcaklık olabilir ama onun dışında genel yaklaşım olarak bir rekor beklemiyoruz." diye konuştu.
- "Türkiye'de ani ve şiddetli yağışlar artacak"
2024 yılının tamamına dair tahminde bulunulması için ise şu an çok erken olduğunu ifade eden Kurnaz, şunları söyledi:
"Bu soruyu şu anda bilim insanları tartışıyor. Yani bugün için ortaya çıkıp 'evet olur' ya da 'hayır olmaz' şeklinde cevap vermek mümkün değil. Senenin bundan sonrası nasıl gidecek ona bağlı. Çünkü geçtiğimiz senenin temmuzdan sonrası çok sıcaktı. Bu senenin de temmuza kadarki bölümü çok sıcaktı. Neredeyse tam 6 aylık sıcaklıklar karşılıklı savaşıyor. Bundan sonra eğer havalar gerçekten ciddi serinlerse o zaman 2024 ikinciliğe düşer ancak çok fazla serinlemeyecek olursa birinci olur. Hani yüzde 50 ihtimalle ikinci, yüzde 50 ihtimalle birinci diyebilirim."
Kurnaz, Türkiye'nin de içinde bulunduğu Akdeniz Havzası'nda yer alan ülkelerin iklim değişikliğinden kötü etkileneceği, sıcaklıkların çöldekine yakın bir seviyeye geleceği, yağışların büyük miktarda azalarak kurak günlerin artacağı ve bu durumun da ani ve şiddetli yağışları artıracağı uyarısında bulundu.